Δεν βρέχει πολύ στην ισραηλινή έρημο Negev, με λιγότερα από 300 χιλιοστά (περίπου 25 εκατοστά) βροχοπτώσεων να πέφτουν κατά μέσο όρο. Ωστόσο, αυτή η έλλειψη νερού δημιουργεί ένα φρουτώδες, με σχετικά καθόλου γεύση ξιδιού σταφύλι, ελαφρύ στις τανίνες και εύκολο στην κατανάλωση. Ποιος να το ‘ξερε…
Από την Jessica Steinberg/Times Of Israel
Οι αρχαίοι Ναβαταίοι σίγουρα. Από όσο γνωρίζουμε, οι πρώτοι Άραβες νομάδες ήταν εκείνοι που καλλιέργησαν σταφύλια σε εκτάσεις δίπλα στις ξερές κοίτες των ποταμών, φτιάχνοντας κρασί από τη σοδειά τους. Σήμερα, είναι η ίδια ξηρή, αμμώδης υφή του εδάφους της Negev, οι τοποθεσίες στην κοίτη του ποταμού και η περιορισμένη βροχόπτωση που βοήθησαν να δημιουργηθεί αυτή που μπορεί να είναι η πιο ενδιαφέρουσα περιοχή κρασιού στο Ισραήλ.
«Επειδή είναι πολύ, πολύ ξηρή η Negev, δημιουργεί σταφύλια που είναι πολύ διαφορετικά από οπουδήποτε αλλού», ανέφερε ο σομελιέ Guy Haran. «Δεν είναι μόνο διαφορετικά σε σχέση με το υπόλοιπο Ισραήλ, είναι διαφορετικά από οπουδήποτε αλλού στον κόσμο. Αυτό δημιουργεί μία μοναδικότητα».
Οι Ισραηλινοί φτιάχνουν κρασί εδώ και δεκαετίες, αλλά τα προϊόντα τους δεν μπορούν να ανταγωνιστούν σε ποιότητα με εκείνα που παράγονται στη Γαλλία, την Ιταλία ή την Καλιφόρνια, ούτε μπορούν να ανταποκριθούν στην αξία των κρασιών της Νότιας Αμερικής, της Νότιας Αφρικής και της Αυστραλίας.
«Στο μόνο τομέα που μπορούμε πραγματικά να είμαστε ανταγωνιστικοί είναι αν δημιουργήσουμε το δικό μας στυλ οινοπαραγωγής, κάτι που κανείς άλλος δεν μπορεί να προσφέρει, κάτι μοναδικό», είπε ο Haran, ο οποίος ίδρυσε τη Vinspiration, μια ισραηλινή εταιρεία οινοτουρισμού.
Οι αμπελώνες της περιοχής έχουν συνενωθεί σήμερα έτσι ώστε να υπάρξει η κοινή ονομασία Negev, η οποία θα έδινε επίσημη αναγνώριση του τόπου ως ξεχωριστής οινοπαραγωγικής περιοχής του Ισραήλ. Τον Αύγουστο του 2020 υπήρξε η διακήρυξη της ονομασίας Judea (Ιουδαία), της πρώτης επίσημης και ενιαίας αμπελοοινικής περιοχής του Ισραήλ.
Επικεφαλής στη διαδικασία παραμένει ο Haran, ο οποίος συνεργάζεται με το Merage Foundation Israel, μια οικογενειακή φιλανθρωπική οργάνωση με έδρα τις ΗΠΑ που υποστηρίζει τις προσπάθειες για την πλήρη αξιοποίηση του τουριστικού δυναμικού της Negev, μίας περιοχής που παραμένει αραιοκατοικημένη και όπου η ανάπτυξη συχνά υστερεί κατά πολύ από το κέντρο της χώρας.
Ενώ ο πυρήνας της ισραηλινής αμπελουργίας βρισκόταν πάντα στον κατάφυτο βορρά, όλο και περισσότεροι αμπελώνες και αμπελουργοί ξεπροβάλλουν κατά μήκος της Negev τα τελευταία χρόνια, εκμεταλλευόμενοι τη μοναδική σύσταση του εδάφους και τον ξηρό αέρα της περιοχής.
Υπάρχουν σήμερα περισσότεροι από 30 αμπελώνες στην έρημο Negev, πιο πολλοί ακόμη και από τα πλούσια σε νερό Υψίπεδα του Γκολάν, με πάνω από 1.000 ντουνάμ (1.000 στρέμματα) φυτεμένων αμπελώνων, ανέφερε ο Haran. Πολλοί αμπελώνες είναι μικρές εγκαταστάσεις που πωλούν τα σταφύλια τα οποία καλλιεργούν σε μεγαλύτερα, βιομηχανικά οινοποιεία ή που παράγουν τη δική τους μικρή συλλογή κρασιών. Εκτιμά ότι θα υπάρξουν άλλα 10 οινοποιεία στη Negev τον επόμενο χρόνο.
«Όλη η μοναδικότητα αυτού του τόπου είναι η ποιότητα. Δεν υπάρχει ποσότητα», ανέφερε ο αμπελουργός Eran Raz, του οποίου το οινοποιείο Nana βρίσκεται πιο βαθιά στην έρημο. Το Nana, ένα από τα μεγαλύτερα οινοποιεία της Negev, παράγει 45.000 φιάλες ετησίως και σχεδιάζει να αυξήσει την παραγωγή σε 80.000 φιάλες φέτος.
Σε κάθε σοδειά, λέει ο Raz, τα κρασιά έχουν διαφορετικές γεύσεις και τόνους. Ο ίδιος πειραματίζεται με νέα είδη σταφυλιών για το Nana’s Chardonnay, το Chenin Blanc, ένα ροζέ από σταφύλια Grenache και ένα μείγμα που ονομάζεται «Tethys» με αρώματα μούρων και πεύκου.
«Ακόμα μαθαίνουμε για τα κρασιά από την έρημο», λέει ο Haran. Τα περιγράφει ως «φρουτώδη αλλά όχι σαν μαρμελάδα». Ενώ οι γνώστες έχουν μιλήσει για την ανάπτυξη οινοπαραγωγικών περιοχών σε μέρη που κάποτε ήταν πολύ κρύα, υποστηρίζοντας τα σταφύλια ως επικάλυψη της κλιματικής αλλαγής, ο Raz ανακάλυψε ότι περιοχές που κάποτε θεωρούνταν πολύ ζεστές για να καλλιεργηθούν σταφύλια μπορούν επίσης να παράγουν εξαιρετικό κρασί.
«Οι τουρίστες έρχονται εδώ και πίνουν το κρασί μας και απλά δεν μπορούν να πιστέψουν ότι στην έρημο φτιάχνουμε αυτό το είδος κρασιού», ανέφερε ο Raz. «Σε αυτή την εγκαταλειμμένη έρημο; Ποιος να το πίστευε». Ωστόσο, υπάρχουν πολλά πλεονεκτήματα σε κάτι που είναι τόσο σπάνιο.
Στο Γκολάν, τα σταφύλια συχνά καλλιεργούνται με ό,τι νερό παρέχει ο ουρανός. Στη Negev, αντίθετα, ο Raz μπορεί να ελέγξει αυστηρά το πόσο νερό λαμβάνουν οι καλλιέργειες του. Διατηρώντας τα αμπέλια διψασμένα, έχει διαπιστώσει ότι μπορεί να δημιουργήσει ένα πιο γευστικό σταφύλι που διατηρεί το έντονο χρώμα του.
«Πέρυσι, δεν είχα πολλά σταφύλια καμπερνέ, αλλά αυτό που τελικά παρήχθη ήταν υπέροχο», είπε. «Αυτό είναι που με ενδιαφέρει».
Σε κοντινή απόσταση, το Carmey Avdat παράγει μόλις 6.000 μπουκάλια το χρόνο από μόλις 25 στρέμματα αμπελώνων της Negev. Το οινοποιείο εμφιαλώνει ένα Cabernet Sauvignon και ένα Merlot, καθώς και ένα νεαρό ροζέ και ένα ανοιχτό κόκκινο κρασί που ονομάζεται Somek.
Μεταξύ των επισκεπτών που έχουν φιλοξενηθεί στις γραφικές οικίες σε σχήμα βαρελιού του Carmey Avdat είναι Γάλλοι από το Μπορντό, οι οποίοι έπαθαν σοκ από τα τοπικά Cabernet και Merlot, είπε ο Eyal Israel, ιδιοκτήτης και οινοποιός του Carmey Avdat. «Τους εκπλήσσει γιατί είναι τόσο διαφορετικό από αυτό που γνωρίζουν στην πατρίδα τους», πρόσθεσε.
Η χώρα φτιάχνει επίσης λευκά κρασιά, μια νέα προσθήκη στη σκηνή του ισραηλινού κρασιού που θα αποδειχθεί ιδιαίτερα αναζωογονητική το μακρύ ζεστό καλοκαίρι, όταν ένα κρύο ποτήρι είναι κάτι περισσότερο από αναγκαίο.
«Οι καταστάσεις είναι ακραίες εδώ, αλλά αν είσαι προσεκτικός και έχεις στόχο, θα έχεις καλά αποτελέσματα», είπε ο Israel.
Ένας άλλος αμπελουργός της περιοχής, ο Tsur Shezaf, παράγει 5.000 μπουκάλια βιολογικού κρασιού -Chardonnay, Chenin Blanc και Syrah- που όμως δεν θεωρούνται ακόμα επισήμως βιολογικά, αν και είναι «κάτι περισσότερο από αυτό», τόνισε.
Τα σταφύλια του θεωρούνται τα καλύτερα στην περιοχή, όπως καυχιέται ο ίδιος ο Shezaf, ένας αυτοδίδακτος οινοποιός καθώς και ταξιδιωτικός συγγραφέας, ακτιβιστής και συγγραφέας μυθοπλασίας που μετακόμισε στη Negev από τη Jaffa. Δεν ψεκάζει τα σταφύλια του, αλλά τα ταΐζει με λίπασμα και τα ποτίζει με βροχή και από τα κανάλια καλλιέργειας της ερήμου.
«Η ιστορία μου είναι διαφορετική από τις άλλες», λέει ο Shezaf, αναφερόμενος στους πιο κοντινούς του γείτονες. «Δεν υπάρχουν πολλοί άνθρωποι εδώ που κάνουν τα πράγματα όπως τα κάνω εγώ. Χρειάστηκε λίγος χρόνος για να με καταλάβουν, νόμιζαν ότι ήμουν τρελός».
Υπάρχουν πιθανώς τέσσερις ή πέντε διακριτές περιοχές αμπελοκαλλιέργειας εντός της Negev, είπε ο Haran. Το ένα είναι στα υψίπεδα δυτικά του Mitzpe Ramon, όπου βρίσκονται οι Shezaf και Nana. Το υψόμετρο σε αυτήν την περιοχή σημαίνει ότι μερικές φορές μπορεί να χιονίζει, κάτι που θυμάται ο Haran από την στρατιωτική του εκπαίδευση ως αξιωματικού στην περιοχή.
Οι περιοχές στις άκρες της ερήμου προσφέρουν κάτι το ιδιαίτερο στη γεύση των σταφυλιών. Ενώ το Chenin Blanc του Nana δεν επηρεάζεται καθόλου από τη ζέστη, το Cabernet γίνεται πιο τολμηρό, πιο φρουτώδες και πιο οινοπνευματώδες καθώς ο υδράργυρος ανεβαίνει. «Δεν μπορώ να παλέψω με [τη θερμοκρασία], οπότε αν θέλω κόκκινο κρασί, πρέπει να δουλέψω με αυτό που έχω», είπε.
Nana Raz (right) of Nana Winery, with his winemaker, Dana Beny, in the Nana vineyards of the Negev Desert. (Courtesy: Nana Winery)
Ο ίδιος, έχει παλέψει σκληρά. Το οινοποιείο Nana Estate, που βρίσκεται περίπου 25 χιλιόμετρα από τα σύνορα με την Αίγυπτο, επιλέχθηκε από τον Raz και τη σύζυγό και συνέταιρό του, Shachar Raz, εξαιτίας της θέσης του, 800 μέτρα (2.624 πόδια) πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας, το υψηλότερο σημείο στην περιοχή. Χαμηλοί πέτρινοι τοίχοι είναι διάσπαρτοι στο τοπίο, δηλαδή όρια αγροκτημάτων που δραστηριοποιούνταν εδώ περίπου 2.000 χρόνια νωρίτερα. «Δεν υπήρχε τίποτα εδώ. Όλα ξεκίνησαν από το τίποτα, χωρίς νερό, χωρίς τηλεφωνικές γραμμές», είπε ο Raz.
Η ασφάλεια αποδείχθηκε επίσης ένα σημαντικό ζήτημα. Ο αμπελώνας βρίσκεται κατά μήκος μιας φερόμενης διαδρομής λαθρεμπορίου ναρκωτικών από τα σύνορα που χρησιμοποιούν οι ντόπιοι Βεδουίνοι, με τις συμμορίες να προκαλούν ζημιές στα αμπέλια του τη νύχτα, είπε ο Raz.
Εκείνος επέμενε, συχνά κοιμόταν στον αμπελώνα του, ενώ η γυναίκα και τα παιδιά του, έξι στον αριθμό, έμεναν στο σπίτι τους, στο κοντινό Mitzpe Ramon. Δυσκολεύτηκαν εκείνα τα πρώτα χρόνια, αλλά κρατήθηκαν στην περιοχή συμβουλευόμενοι άλλα νεοσύστατα οινοποιεία που στράφηκαν στον Raz εξαιτίας της γεωργικής του τεχνογνωσίας. Σήμερα, το Nana έχει μια από τις μεγαλύτερες αμπελουργικές δραστηριότητες στη Negev, με 160 στρέμματα αμπελώνων.
Το οινοποιείο Ramat Negev στο Kadesh Barnea λέγεται ότι έχει τις πιο εκτεταμένες εκμεταλλεύσεις αμπελώνων της Negev.
Άλλοι, ενισχύουν τις επιχειρήσεις τους με τον αγροτουρισμό, όπως το ρουστίκ bed and Breakfast του Carmey Avdat. «Το κρασί και οι αμπελώνες είναι μια πύλη για οτιδήποτε σχετίζεται με τον τουρισμό», ανέφερε η Nicole Hod Stroh, η διευθύνουσα σύμβουλος του Merage Foundation με έδρα το Ισραήλ. «Βλέπεις έρημο, έρημο, έρημο και μετά, ξαφνικά, έναν καταπράσινο αμπελώνα».
Ο Haran και ο Hod Satro παρουσιάζουν τα οινοποιεία σε διαγωνισμούς και εκθέσεις κρασιού και ταξιδεύουν συχνά προκειμένου να γνωρίσουν τις οινοπαραγωγικές περιοχές της Ιταλίας (αν και πολλοί από τους ντόπιους αμπελουργούς βλέπουν την Αυστραλία και τη Νέα Ζηλανδία ως μια πιο στενή προσέγγιση των αμπελώνων τους στην έρημο), προωθώντας την ονομασία Negev, η οποία θα την καταστήσει νομικά προστατευμένη αμπελοοινική περιοχή, όπως τη Βουργουνδία ή τη Νάπα.
Ωστόσο, πολλοί στην χαλαρά συνδεδεμένη κοινότητα των απομονωμένων, μεμονωμένων αγροτών και οινοπαραγωγών της Negev δεν είχαν συναντηθεί ποτέ πριν τους συγκεντρώσει ο Haran για τη χαρτογράφηση της οινοποίησης στις άγριες πεδιάδες της ερήμου.
Αλλά ακόμη και πριν εμφανιστεί ο Haran, ο ανταγωνισμός ήταν ελάχιστα έντονος. Ο Raz, ο οποίος αρχικά προσλήφθηκε ως σύμβουλος σε ορισμένα από τα άλλα οινοποιεία της περιοχής, και άλλοι καλλιεργητές διατηρούν επαφή μέσω WhatsApp, συζητώντας για το ποιος παραγγέλνει λίπασμα ή αν κάποιος κατευθύνεται στην Beersheba, την πιο κοντινή μεγαλούπολη.
«Οι άνθρωποι που φτιάχνουν κρασί δεν κρατούν μυστικά», είπε ο Israel Carmey Avdat. «Φέρνεις ένα μπουκάλι από το κρασί σου όταν επισκέπτεσαι τον γείτονά σου. Δεν υπάρχουν μυστικές συνταγές».
