Απλωμένη σε ένα κομμάτι ερήμου τέσσερις φορές το μέγεθος της Ουάσιγκτον DC, μια νέα πρωτεύουσα χτίζεται στην Αίγυπτο, αυτοκρατορική σε κλίμακα και στυλ, ενσωματώνοντας τις μεγαλειώδεις φιλοδοξίες του Προέδρου Abdel Fattah el-Sisi ως αδιαμφισβήτητου κυβερνήτη της χώρας.
Από τους Declan Walsh και Vivian Yee/New York Times
Η νέα αιγυπτιακή διοικητική πρωτεύουσα, λίγο έξω από το Κάιρο, περιλαμβάνει το ψηλότερο κτίριο της Αφρικής, μια κρυστάλλινη πυραμίδα και ένα τεράστιο, σε σχήμα δίσκου παλάτι για τον el-Sisi, εμπνευσμένο από τα σύμβολα ενός αρχαίου Αιγυπτιακού θεού του ήλιου. Με έξι χρόνια κατασκευής με εκτιμώμενο κόστος 59 δισεκατομμυρίων δολαρίων, είναι το μεγαλύτερο σε μια σειρά από μεγάλα έργα που κατασκευάζονται από έναν πρόεδρο αποφασισμένο να αναδιαμορφώσει την Αίγυπτο.
Αυτοκινητόδρομοι με οκτώ λωρίδες διασχίζουν τους κατεδαφισμένους δρόμους του Καΐρου, περικλείοντας αρχαίους τάφους και τις πυραμίδες της Γκίζας. Γιγαντιαίες γέφυρες, φρεσκοχτισμένες, εκτείνονται στον Νείλο. Μια νέα καλοκαιρινή πρωτεύουσα λάμπει στις ακτές της Μεσογείου, λίγο έξω από την πόλη της Αλεξάνδρειας.
Τα έργα, που κατασκευάστηκαν ως επί το πλείστον από τον ισχυρό στρατό της χώρας, καθιστούν τον el-Sisi τον τελευταίο στη μακρά σειρά Αιγυπτίων ηγετών, που εκτείνονται αιώνες πίσω, που προσπάθησαν να αντικατοπτρίσουν την εξουσία τους, κατασκευάζοντας δομές που υψώνονται από την έρημο.
Ωστόσο, καθώς η Αίγυπτος διέρχεται από μια τρομερή οικονομική ύφεση, τα οικονομικά της επιδεινώνονται επικίνδυνα, αναδύονται όλο και πιο έντονες αμφιβολίες για το εάν η χώρα μπορεί να αντέξει οικονομικά τα μεγαλεπήβολα όνειρα του el-Sisi. Μόνο τα τελευταία έξι χρόνια, το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο έχει δώσει στην Αίγυπτο τρία δάνεια συνολικού ύψους περίπου 20 δισεκατομμυρίων δολαρίων, παρόλο που η αμερικανική βοήθεια συνέχιζε να εισέρχεται.
Ο πρόεδρος «δανείζεται χρήματα από το εξωτερικό για να χτίσει μια τεράστια πόλη για τους πλούσιους», δήλωσε ο Maged Mandour, Αιγύπτιος πολιτικός αναλυτής. Αλλά οι φτωχοί και μεσαίου μεγέθους Αιγύπτιοι πληρώνουν το τίμημα για τα μεγάλα έργα μέσω φόρων, χαμηλότερων επενδύσεων σε κοινωνικές υπηρεσίες και περικοπών επιδοτήσεων, ακόμα κι αν η οικονομική λογική των εξελίξεων είναι αμφίβολη, πρόσθεσε.
Αν και η χρηματοδότηση για τα νέα έργα παραμένει αδιαφανής, χρηματοδοτούνται εν μέρει από κινεζικά κεφάλαια καθώς και ομόλογα υψηλού επιτοκίου που θα είναι δαπανηρά για την Αίγυπτο προκειμένου να τα αποπληρώσει τα επόμενα χρόνια. Ορισμένοι κατασκευαστές από τα Εμιράτα εργάζονται επίσης στη νέα πρωτεύουσα.
Τα οικονομικά της Αιγύπτου, συνολικά, ήταν εύθραυστα ακόμη και πριν η Ρωσία εισβάλει στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο. Ο el-Sisi έχει ήδη δανειστεί προκειμένου να χρηματοδοτήσει τα μεγάλα έργα, καθώς και δισεκατομμύρια δολάρια σε διεθνείς αγορές όπλων, συμβάλλοντας στον τετραπλασιασμό του εθνικού χρέους σε μια δεκαετία.
Ωστόσο, η Αίγυπτος βγάζει πολύ λίγα για να καλύψει τα χρέη της.
Οι ξένοι επενδυτές έμειναν ως επί το πλείστον μακριά από την Αίγυπτο, αποθαρρυμένοι από την αυστηρό έλεγχο του στρατού στην οικονομία. Αυτό, σε συνδυασμό με την έλλειψη εστίασης στις αναπτυσσόμενες εγχώριες βιομηχανίες, σημαίνει ότι ο ιδιωτικός τομέας, εκτός του πετρελαίου και του φυσικού αερίου, συρρικνώνεται κάθε μήνα για σχεδόν δύο χρόνια.
Η επενδυτική τράπεζα Goldman Sachs εκτίμησε πρόσφατα ότι η Αίγυπτος χρειαζόταν μια διάσωση 15 δισεκατομμυρίων δολαρίων από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο για να αποκρούσει τους πιστωτές της. Ο υπουργός Οικονομικών της Αιγύπτου, ο οποίος επιβεβαιώνει ότι η χώρα επιδιώκει ένα νέο δάνειο από το ΔΝΤ, λέει ότι το πραγματικό ποσό που θα λάβει είναι πολύ μικρότερο και οι διπλωμάτες το ανεβάζουν στα 3 δισεκατομμύρια δολάρια.
Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία έκανε τα οικονομικά της Αιγύπτου να κλονιστούν ακόμα περισσότερο. Καθώς τα επιτόκια και οι τιμές των τροφίμων εκτινάχθηκαν στα ύψη αυτό το καλοκαίρι, τα δημόσια οικονομικά επιβαρύνθηκαν τόσο πολύ που η κυβέρνηση διέταξε τα εμπορικά κέντρα, τα στάδια και άλλες δημόσιες εγκαταστάσεις να μειώσουν τον κλιματισμό και να χαμηλώσουν τα φώτα, ώστε να μπορεί να πουλήσει περισσότερη ενέργεια στο εξωτερικό. Τώρα, προειδοποιούν οι οικονομολόγοι, η Αίγυπτος είναι μία από τις ελάχιστες χώρες που διατρέχουν σημαντικό κίνδυνο χρεοκοπίας, και ακόμη και οι υποστηρικτές του el-Sisi ανησυχούν για τον οικονομικό πόνο που έχουν μπροστά τους.
«Το 2023 θα είναι σκοτεινό και φρικτό», είπε πρόσφατα ο Amr Adeeb, δημοφιλής τηλεοπτικός παρουσιαστής και μακροχρόνιος υποστηρικτής του προέδρου.
Όπως και πριν, η Αίγυπτος μπορεί να σωθεί από την καταστροφή μόνο από τους συμμάχους της. Η Σαουδική Αραβία, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και το Κατάρ έχουν επενδύσει τουλάχιστον 22 δισεκατομμύρια δολάρια στη χώρα φέτος. Οι Ηνωμένες Πολιτείες, οι οποίες υποστήριξαν ένα πρόγραμμα διάσωσης το 2016 από το ΔΝΤ παρέχει μια σταθερή ροή στρατιωτικής βοήθειας. Αν και ο el-Sisi έχει αντιμετωπίσει κριτική ακόμα και από κάποιους από τους δικούς του υποστηρικτές σχετικά με τα εκθαμβωτικά μεγάλα έργα, επέμεινε ότι θα προχωρήσουν.
Αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι η προβληματική του οικονομία μπορεί να τα υποστηρίξει.
Ενώ η αιγυπτιακή κυβέρνηση έχει υποσχεθεί ότι οι νέες πόλεις θα προσφέρουν εκατομμύρια θέσεις εργασίας και απαραίτητες κατοικίες, οι οικονομολόγοι λένε ότι η πλειονότητα των θέσεων εργασίας που δημιουργήθηκαν μέχρι στιγμής είναι εξαιρετικά χαμηλά αμειβόμενες και αφορούν κυρίως χτίστες και εργάτες οικοδομών. Μόνο εάν ο el-Sisi πραγματοποιήσει μεγαλύτερες αλλαγές, όπως η χαλάρωση της οικονομικής εποπτείας του στρατού και η εκκίνηση της ιδιωτικής βιομηχανίας, λένε ότι τα οφέλη από τα νέα έργα θα είναι βραχύβια.
Οι απλοί Αιγύπτιοι, στριμωγμένοι από τις ανοδικές τιμές και την πτώση του βιοτικού επιπέδου, έχουν πληρώσει πολλά για τα φιλόδοξα έργα του el-Sisi στο παρελθόν. Το 2015, έσπευσε να προχωρήσει σε επέκταση 8 δισεκατομμυρίων δολαρίων στη Διώρυγα του Σουέζ που είχε προαναγγελθεί ως η «αναγέννηση της Αιγύπτου». Αλλά απέτυχε να παράγει τα απροσδόκητα κέρδη. Η Διώρυγα του Σουέζ απέφερε έσοδα 6,3 δισεκατομμυρίων δολαρίων πέρυσι, πολύ χαμηλότερα από τις αρχικές κυβερνητικές προβλέψεις των 13 δισεκατομμυρίων δολαρίων μέχρι το 2023.
Οι πρώτες διαμαρτυρίας για τα τελευταία μεγάλα έργα στην Αίγυπτο ακούστηκαν το 2019, όταν, κατά τη διάρκεια αντικυβερνητικών διαδηλώσεων στο Κάιρο, κάτι που, ωστόσο, δεν συμβαίνει συχνά, οι διαδηλωτές φώναζαν συνθήματα, χλευάζοντας τη σύζυγο του el-Sisi, ως αναφορά σε κάποιες προτάσεις που είχε ξοδέψει αφειδώς για να ανακαινίσει ένα προεδρικό μέγαρο.
«Λοιπόν, αν έχω παλάτια;», αναρωτήθηκε ο el-Sisi εβδομάδες αργότερα, αφού χιλιάδες είχαν φυλακιστεί εξαιτίας των διαδηλώσεων. «Είναι για όλους τους Αιγύπτιους» απάντησε ο ίδιος.
Μια νέα αιγυπτιακή πρωτεύουσα υποτίθεται ότι θα προσφέρει μια ανάπαυλα από το πνιγμένο από τα καυσαέρια χάος του Καΐρου, όπου ο πληθυσμός έχει ξεπεράσει τα 20 εκατομμύρια. Αν και ο πρώτος που είχε την ιδέα ήταν ο Hosni Mubarak, ο αυταρχικός ηγέτης που ανατράπηκε στις εξεγέρσεις της Αραβικής Άνοιξης το 2011, ο el-Sisi της έδωσε άλλη διάσταση: Ένας ουρανοξύστης που κατασκευάστηκε από την Κίνα, που ονομάζεται Iconic Tower, εκτινάσσεται στα 395 μέτρα και θα είναι το ψηλότερο κτίριο στην Αφρική.
Δεκάδες χιλιάδες διαμερίσματα έχουν ήδη κατασκευαστεί, αν και ελάχιστα είναι επιπλωμένα ή βαμμένα, δίνοντας στη νέα πόλη την εμφάνιση ενός τεράστιου εργοταξίου.
Ωστόσο, στα σχέδια υπάρχει προγραμματισμός για κατάφυτες λεωφόρους, γραμμές του τραμ που βουίζουν και εκτεταμένη χρήση ψηφιακής τεχνολογίας: Περίπου 6.000 κάμερες θα παρακολουθούν τους δρόμους της νέας πόλης. οι αρχές θα χρησιμοποιήσουν την τεχνητή νοημοσύνη για τη βελτιστοποίηση της χρήσης του νερού και της διαχείρισης των αποβλήτων· και οι κάτοικοι θα υποβάλλουν παράπονα χρησιμοποιώντας μια εφαρμογή για κινητά.
Ο el-Sisi, αρχικά, υποσχέθηκε ότι η νέα πρωτεύουσα θα χρηματοδοτηθεί από ξένους και ντόπιους επενδυτές και πωλήσεις κρατικής γης στο κεντρικό Κάιρο. Οι Αιγύπτιοι κατασκευαστές, ορισμένοι με ισχυρούς δεσμούς με τον στρατό, πιέστηκαν από την κυβέρνηση να βοηθήσουν στην κατασκευή του. Αλλά με το ενδιαφέρον των επενδυτών να μειώνεται, ο πρόεδρος ανακοίνωσε ότι η κυβέρνηση θα πληρώνει στους κατασκευαστές περίπου 203 εκατομμύρια δολάρια ετησίως προκειμένου να νοικιάζουν υπουργεία και άλλα επίσημα κτίρια στη νέα περιοχή γραφείων, επιβαρύνοντας άμεσα τους φορολογούμενους.
Ο el-Sisi επιμένει ότι οι Αιγύπτιοι θα τον ευχαριστήσουν μια μέρα. «Όταν αρχίσαμε να χτίζουμε νέες πόλεις, ειπώθηκε ότι ξοδεύουμε πολλά χρήματα χωρίς καλό λόγο», είπε τον Φεβρουάριο, υπερασπιζόμενος τα έργα και αναφέροντας τα ονόματα των φτωχών περιοχών του Καΐρου. «Πώς ζουν;» ρώτησε δειλά.
Αλλά πόσοι απλοί Αιγύπτιοι θα αισθάνονται σαν στο σπίτι τους στη νέα πρωτεύουσα είναι συζητήσιμο.
Ένα απόγευμα, καθώς χτίζεται η η πόλη, ο 27χρονος Mohammed Mahmood και ο 28χρονος Omar Shaikh, εργάτες οικοδομών με στενά τζιν, στάθηκαν ανάμεσα στους γερανούς και τη σκόνη, περιμένοντας ένα λεωφορείο για το Sohag, 350 μίλια κάτω από τον Νείλο. Με τα υπάρχοντά τους σε υφασμάτινα σακιά, είπαν ότι αμφέβαλλαν ότι θα επέστρεφαν ποτέ στην αστραφτερή νέα πόλη, όπου το φθηνότερο διαμέρισμα κοστίζει 80.000 δολάρια, μόλις ολοκληρωνόταν η κατασκευή.
«Τίποτα από αυτά δεν είναι για εμάς», είπε ο Mahmood, δείχνοντας πρώτα στα κτίρια με τη μαρμάρινη πρόσοψη και μετά σε μια διαφημιστική πινακίδα με την εικόνα του el-Sisi: «Είναι για εκείνον».
Λίγοι αμφισβητούν ότι η Αίγυπτος, με πληθυσμό άνω των 100 εκατομμυρίων που αυξάνεται κατά περισσότερο από 1 εκατομμύριο ετησίως, χρειάζεται επειγόντως περισσότερες κατοικίες. Αλλά οι πολεοδόμοι λένε ότι ο el-Sisi θα έκανε καλύτερα να φτιάξει τις κατεστραμμένες πόλεις του παρά να χτίζει νέες. Και το κόστος της νέας πρωτεύουσας υπερβαίνει τα οικονομικά της χώρας.
