Όχι μόνο έχει στερέψει η χρηματοδότηση για νεοφυείς επιχειρήσεις που «έκαιγαν» τόνους μετρητών τον περασμένο χρόνο, αλλά σήμερα, η λέξη «απάτη» είναι επίσης παντού στον αέρα, καθώς οι επενδυτές εξετάζουν πλέον πιο προσεκτικά τις start-ups και η ύφεση στο τεχνολογικό τομέα έχει εξαφανίσει εντελώς το διάσημο ρητό «Fake it ’til you make it» («Προσποιήσου μέχρι να πετύχεις»).
Από την Erin Griffith/New York Times
Δείτε τι συνέβη τις τελευταίες δύο εβδομάδες: Η Charlie Javice, η ιδρύτρια της start-up οικονομικής βοήθειας Frank, συνελήφθη, κατηγορούμενη για παραποίηση δεδομένων πελατών. Ένα δικαστήριο έκρινε τον Rishi Shah, συνιδρυτή της start-up διαφημιστικού λογισμικού Outcome Health, ένοχο για εξαπάτηση πελατών και επενδυτών. Και ένας δικαστής διέταξε την Elizabeth Holmes (στην κεντρική φωτογραφία), την ιδρύτρια που εξαπάτησε τους επενδυτές στην start-up της Theranos για τις γρήγορες εξετάσεις αίματος, να αρχίσει να εκτίει την ποινή φυλάκισης 11 ετών στην οποία καταδικάστηκε στις 27 Απριλίου.
Αυτές οι εξελίξεις ακολουθούν τις συλλήψεις τον Φεβρουάριο του Carlos Watson, του ιδρυτή της Ozy Media, και του Christopher Kirchner, του δημιουργού της εταιρείας λογισμικού Slync, που κατηγορούνται και οι δύο για εξαπάτηση επενδυτών. Μάλιστα, τις επόμενες εβδομάδες (Μάιο) αναμένεται η δίκη για απάτη του Manish Lachwani, συνιδρυτή της start-up λογισμικού HeadSpin και αυτή του Sam Bankman-Fried, ιδρυτή του ανταλλακτηρίου κρυπτονομισμάτων FTX, ο οποίος θα αντιμετωπίσει 13 κατηγορίες απάτης αργότερα φέτος.
Charlie Javice
Συνολικά, οι απαγγελίες των κατηγοριών, οι καταδίκες και οι ποινές έχουν δημιουργήσει την αίσθηση ότι η γρήγορη και χαλαρή παραποίηση από τον νεοφυή κόσμο έχει πραγματικά συνέπειες. Παρά τα πολλά σκάνδαλα υψηλού προφίλ αυτής της γενιάς (Uber, WeWork) και τις καταρρεύσεις (Juicero), λίγοι ιδρυτές νεοφυών επιχειρήσεων, εκτός από την Holmes, είχαν αντιμετωπίσει ποινικές διώξεις για την υπέρβαση των ορίων των αποκαλούμενων επιχειρηματικών φουσκωμάτων, κάτι που φαίνεται πλέον να αλλάζει.
Μπορεί να ευθύνεται η ύφεση της χρηματοδότησης.
Η ανήθικη συμπεριφορά μπορεί σε μεγάλο βαθμό να αγνοηθεί όταν οι καιροί είναι καλοί, όπως ήταν για τις νεοφυείς επιχειρήσεις τεχνολογίας τη δεκαετία του 2010. Μεταξύ 2012 και 2021, η χρηματοδότηση σε νεοφυείς επιχειρήσεις τεχνολογίας στις Ηνωμένες Πολιτείες οκταπλασιάστηκε στα 344 δισεκατομμύρια δολάρια, σύμφωνα με το PitchBook, το οποίο παρακολουθεί τις start-ups. Περισσότερες από 1.200 από αυτές θεωρούνται «μονόκεροι» αξίας 1 δισεκατομμυρίου δολαρίων ή περισσότερο, τουλάχιστον στα χαρτιά.
Αλλά όταν το εύκολο χρήμα στερεύει, όλοι παπαγαλίζουν την παροιμία του Warren Buffett προκειμένου να ανακαλύψουν «ποιος κολυμπά γυμνός όταν φύγει η παλίρροια». Αφού η FTX κήρυξε πτώχευση τον Νοέμβριο, ο Brian Chesky, ο διευθύνων σύμβουλος της Airbnb, ανανέωσε το παραπάνω ρητό για τους millennial ιδρυτές της τεχνολογίας: «Φαίνεται σαν να ήμασταν σε ένα νυχτερινό κέντρο και τα φώτα μόλις άναψαν», έγραψε στο Twitter.
Στο παρελθόν, οι επενδυτές επιχειρηματικών κεφαλαίων που υποστήριζαν τις νεοφυείς επιχειρήσεις ήταν απρόθυμοι να ακολουθήσουν νομικές ενέργειες όταν τους εξαπατούσαν. Οι εταιρείες ήταν μικρές, με λίγα περιουσιακά στοιχεία και το κυνηγητό ενός υπεύθυνου θα έβλαπτε τη φήμη των επενδυτών. Αυτό όμως έχει πλέον αλλάξει καθώς οι μονόκεροι έχουν εκτοξευθεί στα ύψη, προσελκύοντας δισεκατομμύρια σε χρηματοδότηση, και μεγαλύτεροι, πιο παραδοσιακοί επενδυτές, συμπεριλαμβανομένων των hedge funds, των εταιρικών επενδυτών και των αμοιβαίων κεφαλαίων έχουν μπει στο επενδυτικό παιχνίδι.
«Διακυβεύονται περισσότερα χρήματα, επομένως απλώς αλλάζει η σκέψη και η αντιμετώπιση», δηλώνει ο Alexander Dyck, καθηγητής οικονομικών στο Πανεπιστήμιο του Τορόντο, ο οποίος ειδικεύεται στην εταιρική διακυβέρνηση.
Το αμερικανικό Υπουργείο Δικαιοσύνης προτρέπει επίσης τους εισαγγελείς να «τολμούν» στην καταδίκη περισσότερων επιχειρηματικών απατεώνων, συμπεριλαμβανομένων των ιδρυτών και των στελεχών ιδιωτικών νεοφυών επιχειρήσεων. Έτσι, οι πρόσφατες διώξεις για τους ιδρυτές των Frank, Ozy Media, Slync και HeadSpin αφήνουν μεγαλύτερες προσδοκίες προκειμένου να συμβούν περισσότερα στο μέλλον.
Christopher Kirchner
Ήδη, η IRL, μια εφαρμογή ανταλλαγής μηνυμάτων που οι επενδυτές αποτίμησαν σε 1 δισεκατομμύριο δολάρια, ερευνάται από την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς για φερόμενη παραπλάνηση των επενδυτών σχετικά με τον αριθμό των χρηστών της, σύμφωνα με αναφορές από το The Information. Η Rumby, μια start-up παράδοσης ρούχων στο Οχάιο, φέρεται να κατασκεύασε μια ιστορία οικονομικής επιτυχίας προκειμένου να εξασφαλίσει χρηματοδότηση, την οποία ο ιδρυτής της χρησιμοποίησε για να αγοράσει ο ίδιος ένα σπίτι 1,7 εκατομμυρίων δολαρίων, σύμφωνα με τη μήνυση ενός από τους επενδυτές.
Τα ειδησεογραφικά πρακτορεία ανέφεραν επίσης ανήθικη συμπεριφορά σε νεοφυείς επιχειρήσεις, συμπεριλαμβανομένης της Olive, μίας start-up λογισμικού υγειονομικής περίθαλψης 4 δισεκατομμυρίων δολαρίων, και της Nate, μιας start-up ηλεκτρονικού εμπορίου που ισχυρίζεται ότι χρησιμοποιεί τεχνητή νοημοσύνη. Μια εκπρόσωπος της Olive είπε ότι η εταιρεία «αμφισβητεί και αρνείται» τους αναφερόμενους ισχυρισμούς.
Όλα αυτά δημιουργούν μια άβολη στιγμή και για τους επενδυτές επιχειρηματικών κεφαλαίων. Όταν οι αποτιμήσεις των start-ups εκτινάσσονταν στα ύψη, θεωρούνταν οραματιστές που δημιουργούσαν βασιλιάδες. Ήταν αρκετά εύκολο να πείσουν τον κόσμο και τους επενδυτές να συνεισφέρουν στα ταμεία τους -συνταξιοδοτικά ταμεία, πανεπιστήμια και πλούσια άτομα, και ότι ήταν υπεύθυνοι διαχειριστές κεφαλαίου με τις μοναδικές δεξιότητες που απαιτούνταν για να προβλέψουν το μέλλον και να βρουν τον επόμενο Steve Jobs ή να τον δημιουργήσουν.
Όμως, καθώς αποκαλύπτονται περισσότερες απάτες στις νεοφυείς επιχειρήσεις, αυτοί οι τιτάνες της αγοράς διαδραματίζουν πλέον διαφορετικό ρόλο σε αγωγές, πτωχεύσεις και δικαστικές μαρτυρίες: Παίζουν το θύμα που εξαπατήθηκε.
Οι επενδυτές επιχειρηματικών κεφαλαίων λένε ότι η συγκεκριμένη κατηγορία επενδύσεων είναι από τους πιο επικίνδυνους τομείς για να τοποθετήσει κάποιος χρήματα, αλλά δίνει τη δυνατότητα για μεγάλες ανταμοιβές. Ο κόσμος των νεοφυών επιχειρήσεων γιορτάζει τις αποτυχίες και αν δεν σημειώσει κάποιες μικρές-μεγάλες αποτυχίες, θεωρείται ότι δεν έχει πάρει αρκετά ρίσκα. Αλλά δεν είναι σαφές εάν αυτή η δικαιολογία θα κρατήσει καθώς τα σκάνδαλα γίνονται όλο και πιο ταπεινωτικά για όλους τους εμπλεκόμενους.
Οι επενδυτές ζητούν όλο και περισσότερο από συμβούλους όπως η RHR International να βοηθήσουν στον εντοπισμό ενδείξεων των αποκαλούμενων «μακιαβελικών ναρκισσιστών» που είναι πιο πιθανό να διαπράξουν κάποια απάτη, δηλώνει ο Eden Abrahams, συνεργάτης της εταιρείας. «Θέλουν να ενισχύσουν τα πρωτόκολλα σχετικά με το πώς αξιολογούν τους ιδρυτές νεοφυών επιχειρήσεων», λέει ο Abrahams. «Είχαμε μια σειρά από γεγονότα που έχουν προκαλέσει προβληματισμό».
Sam Bankman-Fried
Οι νεοφυείς επιχειρήσεις έχουν πολλά χαρακτηριστικά που ίσως να συνδέονται με απάτες, λέει ο Dyck. Τείνουν να χρησιμοποιούν νέα επιχειρηματικά μοντέλα, οι ιδρυτές τους έχουν συχνά περιορισμένο έλεγχο και οι υποστηρικτές τους δεν επιβάλλουν πάντα αυστηρή εποπτεία. Είναι μια κατάσταση που είναι πλέον ώριμη προκειμένουν να καμφθούν οι κανόνες όταν χτυπάει την πόρτα μία ύφεση. «Δεν είναι περίεργο που βλέπουμε ότι πολλές απάτες που διαπράχθηκαν τους τελευταίους 18 μήνες έρχονται στο φως αυτή τη στιγμή», λέει ο ίδιος.
Όταν η κυρία Javice προσπαθούσε να πουλήσει την start-up της, Frank, στην JPMorgan Chase, είπε σε έναν υπάλληλο να μην κοινοποιήσει ακριβώς το πόσα άτομα χρησιμοποιούσαν την υπηρεσία, σύμφωνα με μια καταγγελία στην Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς των ΗΠΑ. Αργότερα, ζήτησε από τον ίδιο υπάλληλο να δημιουργήσει χιλιάδες λογαριασμούς, διαβεβαιώνοντας το προσωπικό της ότι μια τέτοια κίνηση ήταν νόμιμη και ότι κανείς δεν θα κατέληγε με «πορτοκαλί φόρμες φυλακής», ανέφερε η καταγγελία.
Αφού η JPMorgan αγόρασε την start-up για 175 εκατομμύρια δολάρια το 2021, οι επενδυτές της Frank έσπευσαν να πραγματοποιήσουν έναν συγχαρητήριο νικηφόρο γύρο στο Twitter. «Περισσότεροι φοιτητές και οικογένειες θα έχουν τώρα μεγαλύτερη πρόσβαση σε οικονομική βοήθεια και #υψηλές ευκαιρίες», έγραψε ένας επενδυτής της Reach Capital. «Είναι τόσο συναρπαστικό να γνωρίζεις ότι τώρα θα έχεις μια ακόμη μεγαλύτερη πλατφόρμα για να έχεις θετικό αντίκτυπο στις ζωές τόσων πολλών ανθρώπων!» ήταν ο έπαινος από στέλεχος της Chegg, η οποία επένδυσε.
Η Javice αντιμετωπίζει πλέον τέσσερις κατηγορίες για απάτη. Την περασμένη εβδομάδα, η JPMorgan την κατηγόρησε ότι μετέφερε χρήματα σε μια εταιρεία κέλυφος αφού η τράπεζα αποκάλυψε τη φερόμενη απάτη της.
Η Outcome Health, η οποία πουλούσε διαφημίσεις φαρμάκων που προβάλλονταν σε οθόνες σε ιατρεία, συγκέντρωσε 488 εκατομμύρια δολάρια από επενδυτές, συμπεριλαμβανομένης της Goldman Sachs, του ταμείου CapitalG που συνδέεται με την Google και της οικογένειας του κυβερνήτη J.B. Pritzker του Ιλινόις, ενώ έκανε δημόσιες ανακοίνωσεις περί ιλιγγιώδους ανάπτυξης και κερδοφορίας. Στην πραγματικότητα, η εταιρεία είχε χάσει τους στόχους εσόδων της, δυσκολευόταν να διαχειριστεί το χρέος της και υπερτιμούσε τους πελάτες της.
Ωστόσο, οι επενδυτές συγκέντρωσαν χρήματα και επέτρεψαν ακόμη και στους συνιδρυτές της Outcome Health, τον Shah και την Shradha Agarwal, να εξαργυρώσουν μετοχές αξίας 225 εκατομμυρίων δολαρίων. Ένας από τους μικρότερους επενδυτές της εταιρείας, ο Todd Cozzens της Leerink Partners, λέει ότι δεν πτοήθηκε από διάφορες κόκκινες σημαίες όπως η απώλεια στόχων εσόδων και άλλες «λεπτομέρειες», επειδή «θα μπορούσαν να ξεμπέρδευαν εύκολα με αυτές» ή τουλάχιστον αυτό πίστευε εκείνος. Τελικά, η απάτη της εταιρείας αποκαλύφθηκε όταν άλλαξε μια αναφορά πωλήσεων, την οποία θα ήταν δύσκολο να εντοπίσουν οι ξένοι, λέει.
Shradha και Shah Agarwal
«Αυτό ήταν ένα εξαιρετικό επιχειρηματικό μοντέλο και το προϊόν λειτουργούσε, αλλά αυτοί οι ιδρυτές έγιναν πραγματικά άπληστοι», λέει. «Ήθελαν περισσότερα». Η εταιρεία του Cozzens έχασε το 90% της επένδυσής της των 15 εκατομμυρίων δολαρίων.
Ο Shah καταδικάστηκε για 19 κατηγορίες απάτης και η Agarwal για 15. Ένας εκπρόσωπος του Shah είπε ότι η ετυμηγορία τον «λυπεί βαθιά» και ότι σχεδιάζει να ασκήσει έφεση. Ο συνήγορος της Agarwal είπε ότι επανεξετάζουν την ετυμηγορία και εξετάζουν τις επιλογές της.
Ο ιδρυτής της Slync, Kirchner, είπε ψέματα στους επενδυτές για την επιχειρηματική απόδοση της εταιρείας και χρησιμοποίησε τα χρήματα που συγκεντρώθηκαν για να αγοράσει ο ίδιος ένα ιδιωτικό τζετ 16 εκατομμυρίων δολαρίων, μεταξύ άλλων καταχρήσεων, σύμφωνα με μια καταγγελία στην Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς των ΗΠΑ. Όταν ένας επενδυτής έψαξε βαθιά στα οικονομικά της Slync, ο Kirchner του είπε ότι η Slync βρισκόταν στη διαδικασία μετάβασης σε έναν νέο πάροχο χρηματοοικονομικών υπηρεσιών, ανέφερε η καταγγελία. Ο επενδυτής έστειλε 35 εκατομμύρια δολάρια.
Ένας εκπρόσωπος της Slync είπε ότι η εταιρεία διόρισε νέο διευθύνοντα σύμβουλο, συνεργάζεται με τις έρευνες της κυβέρνησης και «ανυπομονεί για μια δίκαιη επίλυση αυτού του ζητήματος».
Το ανταλλακτήριο κρυπτογράφησης FTX συγκέντρωσε σχεδόν 2 δισεκατομμύρια δολάρια από κορυφαίους επενδυτές, συμπεριλαμβανομένων των Sequoia Capital, Lightspeed Venture Partners και Thoma Bravo, γεγονός που της πρόσφερε την αποτίμηση των 32 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Η εταιρεία διοικούνταν όμως τόσο άσχημα που δεν είχε καν πλήρη κατάλογο των ανθρώπων που εργάζονταν εκεί, σύμφωνα με έκθεση που εκδόθηκε από τη νέα διοίκηση της εταιρείας αυτόν τον μήνα. Ο Bankman-Fried είπε σε δημοσιογράφους κάποια στιγμή ότι το αδελφό hedge fund της FTX, η Alameda Research, ήταν «λειτουργούσε ανεξέλεγκτα» και ότι η ομάδα του βρήκε στο μεταξύ περιουσιακά στοιχεία 50 εκατομμυρίων δολαρίων γύρω από τα οποία είχαν χάσει τα ίχνη τους. «Έτσι είναι η ζωή», έγραψε…
