Η Κίνα αποτελεί εδώ και χρόνια μια οικονομική πρόκληση για την Ευρώπη. Τώρα, θα μπορούσε να μετατραπεί σε μια οικονομική καταστροφή.
Η χώρα παράγει μια τεράστια γκάμα από φθηνά αγαθά, ηλεκτρικά οχήματα με μεγάλη επιδότηση, ηλεκτρονικά είδη ευρείας κατανάλωσης, παιχνίδια, χάλυβα υψηλής εμπορικής ποιότητας και άλλα, αλλά μεγάλο μέρος αυτού του εμπορίου προοριζόταν έως τώρα για την ατελείωτα αδηφάγα αμερικανική αγορά-σύμφωνα με τους New York Times.
Με πολλά από αυτά τα αγαθά να είναι αντιμέτωπα πλέον με το τείχος δασμών του προέδρου Trump, αυξάνεται ο φόβος ότι περισσότερα προϊόντα θα σταλούν στην Ευρώπη, αποδυναμώνοντας τις τοπικές βιομηχανίες στη Γαλλία, τη Γερμανία, την Ιταλία και την υπόλοιπη Ευρωπαϊκή Ένωση.
Αυτές οι χώρες είναι σήμερα παγιδευμένες στη μέση του σπειροειδούς εμπορικού πολέμου του Trump με την Κίνα. Οι ηγέτες τους διασχίζουν μια λεπτή γραμμή μεταξύ συνθηκολόγησης και αντιπαράθεσης, ελπίζοντας να αποφύγουν να αποτελέσουν παράπλευρες ζημιές.
«Οι ευρωπαϊκές πρωτεύουσες είναι πλέον αντιμέτωπες με την πρόκληση της κινεζικής πλεονάζουσας παραγωγικής ικανότητας», δήλωσε στους New York Times η Liana Fix, μέλος του Συμβουλίου Εξωτερικών Σχέσεων με έδρα την Ουάσιγκτον. «Υπάρχει μια γενική τάση και μια αίσθηση στην Ευρώπη ότι σε αυτούς τους καιρούς, η Ευρώπη πρέπει να υπερασπιστεί τον εαυτό της και να προστατεύσει τον εαυτό της».
Η Ursula von der Leyen, πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, έχει υποσχεθεί να «εμπλακεί σε εποικοδομητικές συζητήσεις» με την Κίνα, παρόλο που έχει προειδοποιήσει για τις «έμμεσες επιπτώσεις» των αμερικανικών δασμών και έχει δεσμευτεί να παρακολουθεί στενά τη ροή των κινεζικών αγαθών. Μάλιστα, μια νέα ειδική ομάδα θα παρακολουθεί πλέον τις εισαγωγές όσον αφορά τις ενδείξεις ντάμπινγκ (ξεπουλήματος).
«Δεν μπορούμε να απορροφήσουμε την παγκόσμια πλεονάζουσα παραγωγική ικανότητα ούτε θα δεχτούμε ντάμπινγκ στην αγορά μας», είπε η von der Leyen καθώς τέθηκαν σε ισχύ οι δασμοί του Trump.
Το σκληρό αλλά μετρημένο μήνυμά της τόσο προς την Κίνα όσο και στις Ηνωμένες Πολιτείες έχει εντυπωσιάσει τους εμπειρογνώμονες του εμπορίου που λένε ότι μπορεί να είναι η καλύτερη ευκαιρία για την Ευρώπη να αποφύγει την οικονομική καταστροφή.
Η Janka Oertel, διευθύντρια του προγράμματος για την Ασία στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Εξωτερικών Σχέσεων, τη χαρακτήρισε την απάντηση της von der Leyen ως «νηφάλια» όσον αφορά την απειλή από το Πεκίνο.
«Συνεχίζουν να στέκονται στη θέση τους απέναντι στην Κίνα, γιατί διαφορετικά θα τη χάσουν», είπε.
Αλλά η στιγμή των υψηλών διακυβεύσεων δοκιμάζει την ενότητα της ηπείρου.
Ο Pedro Sánchez, ο Ισπανός πρωθυπουργός, την περασμένη εβδομάδα ταξίδεψε στο Πεκίνο για να συναντηθεί με τον Πρόεδρο Xi Jinping, προτρέποντας για μεγαλύτερη δέσμευση με την Κίνα ως αντιστάθμισμα έναντι των αμερικανικών δασμών. Η προσέγγισή του, που καταγράφηκε οπτικά μέσω μιας χειραψίας με τον Κινέζο ηγέτη, ήρθε ακόμη και όταν η von der Leyen και η ηγεσία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, της εκτελεστικής εξουσίας του μπλοκ, συνεχίζουν να απαιτούν διαβεβαιώσεις από το Πεκίνο ότι το ντάμπινγκ θα αποφευχθεί.
Η Γερμανία πέρυσι αντιτάχθηκε στους υψηλότερους δασμούς για τα ηλεκτρικά οχήματα που επέβαλε η Ευρωπαϊκή Ένωση, φοβούμενη ότι η Κίνα θα αυξήσει τους φόρους στη δική της αυτοκινητοβιομηχανία. Στη Βρετανία, που δεν είναι πλέον μέλος του μπλοκ, ο πρωθυπουργός Keir Starmer ζήτησε «συνεπείς, ανθεκτικές, με σεβασμό» σχέσεις με την Κίνα, καθώς αγωνίζεται να εκκινήσει την υποτονική οικονομία της χώρας του.
«Το χειρότερο σενάριο είναι οι υψηλοί δασμοί των ΗΠΑ» και την ίδια στιγμή «η Κίνα να πλημμυρίσει την ευρωπαϊκή αγορά», δήλωσε ο Noah Barkin, ανώτερος σύμβουλος του Rhodium Group, ενός οργανισμού έρευνας πολιτικής. Είπε ότι αυτό θα ήταν ένα μεγάλο «διπλό πρόβλημα για την ευρωπαϊκή βιομηχανία. Αυτό θέλει να αποφύγει η Ευρώπη».
Οι ηγέτες που υποστηρίζουν ότι οι στενότεροι δεσμοί με την Κίνα μπορεί να είναι μέρος της απάντησης, όπως ο Sánchez στην Ισπανία και ο Starmer στη Βρετανία, το βρήκαν ως ένα πολιτικά κερδοφόρο μήνυμα σε μια εποχή που οι χώρες τους επιθυμούν περισσότερες ξένες επενδύσεις.
Οι ανακοινώσεις για ένα νέο κινεζικό εργοστάσιο που θα δημιουργήσει τελικά χιλιάδες θέσεις εργασίας είναι δημοφιλείς στο εσωτερικό των χωρών. Αλλά μερικές φορές, αυτή η προθυμία μπορεί να απειλήσει να υπονομεύσει ένα συνεπές, ευρωπαϊκό μήνυμα όσον αφορά το εμπόριο.
«Η Ισπανία βλέπει τα πράγματα πολύ διαφορετικά από την Πολωνία», δήλωσε η Theresa Fallon, διευθύντρια στο Κέντρο Σπουδών Ρωσίας, Ευρώπης, Ασίας στις Βρυξέλλες. «Υπάρχει μια συνεχής συζήτηση στην Ευρώπη σχετικά με τη στάση τους απέναντι στην Κίνα».
Ωστόσο, οι εμπορικοί εμπειρογνώμονες λένε ότι η οικονομική σχέση μεταξύ Ευρώπης και Κίνας έχει τις ρίζες της σε μια σκληρή πραγματικότητα δεκαετιών: μια κινεζική αγορά που είναι ουσιαστικά κλειστή σε πολλές ευρωπαϊκές εταιρείες λόγω των κανονιστικών επιβαρύνσεων και της στήριξης του Κομμουνιστικού Κόμματος στις κινεζικές εταιρείες. Το ευρωπαϊκό εμπορικό έλλειμμα με την Κίνα ήταν σχεδόν 332 δισεκατομμύρια δολάρια (292 δισεκατομμύρια ευρώ) το 2023.
Η ηγεσία της Ε.Ε. περιγράφει την Κίνα ως «συστημικό αντίπαλο» και οι σχέσεις με το ασιατικό έθνος έχουν επιδεινωθεί τα τελευταία χρόνια για πολλούς λόγους, συμπεριλαμβανομένης της υποστήριξης της Κίνας στη Ρωσία καθώς διεξάγει τον πόλεμο κατά της Ουκρανίας.
Οι πρόσφατες συνομιλίες μεταξύ των κορυφαίων Ευρωπαίων Επιτρόπων και των Κινέζων ομολόγων τους περιείχαν ωμές προειδοποιήσεις από την ευρωπαϊκή πλευρά.
«Οι τρέχουσες εμπορικές σχέσεις ΕΕ-Κίνας παραμένουν ανισόρροπες», ανέφερε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή σε μια δήλωση μετά την επίσκεψη της επίτροπου εμπορίου Maros Sefcovic στο Πεκίνο για να συζητήσει την πρόσβαση στην αγορά. Η δήλωση υπαινίσσεται εντάσεις κατά τη διάρκεια της επίσκεψης, λέγοντας ότι η Κίνα και η Ευρώπη έχουν διευρυνόμενο εμπορικό έλλειμμα «τροφοδοτούμενο από παράνομες επιδοτήσεις».
Οι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι ζητούν εδώ και χρόνια παραχωρήσεις από την Κίνα που περιλαμβάνουν εθελοντικούς περιορισμούς στην αποστολή φθηνών αγαθών.
Εν τω μεταξύ, Κινέζοι αξιωματούχοι φάνηκαν πρόθυμοι τις τελευταίες ημέρες να απεικονίσουν την Ευρώπη ως έναν όλο και πιο στενό εμπορικό εταίρο. Η ανάγνωση της Κίνας μετά την επίσκεψη του Sefcovic στο Πεκίνο είχε ελάχιστες αναφορές στις σκληρές διαπραγματεύσεις. Ανέφερε ότι ο Sefcovic περιέγραψε την Κίνα ως «σημαντικό εταίρο» και ότι οι δύο οικονομίες «θα αντισταθούν από κοινού στη μονομερή δράση και τον προστατευτισμό».
Και μετά την ανακοίνωση των δασμών του Trump στις 2 Απριλίου, το υπουργείο Εμπορίου της Κίνας δήλωσε ότι συμφώνησε να επανεκκινήσει τις διαπραγματεύσεις με το μπλοκ για τους υψηλότερους δασμούς της Ευρώπης στα ηλεκτρικά οχήματα κινεζικής κατασκευής.
Όταν ρωτήθηκαν για αυτήν την ανακοίνωση, οι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι δεν έδειξαν πρόθυμοι να το συζητήσουν. Ο Olof Gill, ένας εκπρόσωπος της Ε.Ε. για το εμπόριο, δήλωσε ότι οι αξιωματούχοι συμφώνησαν να «συνεχίσουν τις συζητήσεις» σχετικά με τις αλυσίδες εφοδιασμού ηλεκτρικών οχημάτων και να ρίξουν μια «φρέσκια ματιά» στις τιμές.
Η ώθηση της Κίνας υπήρξε κατά καιρούς πιο φανερή.
Η Αποστολή της Κίνας στην Ευρωπαϊκή Ένωση έχει δημοσιεύσει μια σειρά από χορηγούμενα άρθρα στον ιστότοπο Euractiv, μια εξέχουσα πηγή στους κύκλους πολιτικής των Βρυξελλών. Τα άρθρα επικεντρώνονται στο πώς η Κίνα και η Ευρώπη θα μπορούσαν να έρθουν πιο κοντά. «Με έναν τυφώνα να πνέει στην Ουάσιγκτον, η Κίνα μοιάζει περισσότερο με στρατηγικό εταίρο για την Ευρώπη», αναφέρεται σε ένα από αυτά.
Προς το παρόν, η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει ελάχιστα επιδείξει ότι το ενστερνίζεται -αντίθετα, ωθεί την Κίνα να καταλήξει σε συμφωνία με τις Ηνωμένες Πολιτείες, ελπίζοντας να αποφύγει τις συνέπειες εάν δεν το κάνει.
Μια σύνοδος κορυφής ΕΕ-Κίνας πρόκειται να πραγματοποιηθεί φέτος, πιθανώς το δεύτερο δεκαπενθήμερο του Ιουλίου.
«Νομίζω ότι βασικά η Ευρώπη ελπίζει απλά να περάσει το καλοκαίρι της με τα πάντα άθικτα, λίγο-πολύ, και να μην καταρρεύσει η οικονομία», είπε η Fix. «Να προσγειώσω το αεροσκάφος μέχρι το καλοκαίρι και μετά να προετοιμαστώ για την επόμενη πτήση».
