O γιατρός της CIA, Dr. Paul Andrews, ήταν ένας από τους πρώτους ανθρώπους που στάλθηκαν στην Αβάνα της Κούβας για να διερευνήσει μια σειρά από μυστηριώδη ιατρικά περιστατικά που επηρέασαν το προσωπικό της αμερικανικής πρεσβείας και της ομοσπονδιακής υπηρεσίας το 2017, όταν χτυπήθηκε από τα ίδια εξουθενωτικά συμπτώματα.
Από την Katie Bo Lillis/CNN
Ο Andrews, ο οποίος χρησιμοποίησε ψευδώνυμο για να μιλήσει δημόσια, είχε ήδη μελετήσει τα πρώτα θύματα αυτού που έγινε γνωστό στην καθομιλουμένη ως «σύνδρομο της Αβάνας» ή επισήμως ως «ανώμαλα περιστατικά υγείας». Οι γιατροί στη Φλόριντα είχαν καταγράψει μια σειρά από συμπτώματα που έδειχναν ότι τα θύματα υπέφεραν από εγκεφαλικό τραύμα που επηρέαζε, μεταξύ άλλων, την ισορροπία τους. Ο Andrews ταξίδεψε στην Κούβα για να τα ερευνήσει, περίπου δύο μήνες αφότου έλαβε γνώση των πρώτων υποθέσεων.
Στην αρχή δεν ανησυχούσε πολύ για τη δική του ασφάλεια. Το πρώτο του βράδυ πήγε για ύπνο γύρω στις 23:30 στο δωμάτιο του ξενοδοχείου του. Όμως λίγο πριν τις 5 τα ξημερώματα ξύπνησε από έντονους πόνους στο δεξί αυτί, ναυτία και τρομερό πονοκέφαλο. Έπειτα άρχισε να ακούει έναν δυνατό θόρυβο, σαν κρότο, κάτι που είχαν αναφέρει και τα προηγούμενα θύματα κατά την έναρξη των συμπτωμάτων τους, έναν ήχο που ο Andrews είχε προηγουμένως ακούσει μόνο σε ηχητικά κλιπ. Η πρώτη του σκέψη ήταν ότι ονειρευόταν.
«Αυτό δεν μπορεί να μου συμβαίνει. Κάθισα στην άκρη του κρεβατιού για ένα λεπτό, και τα πράγματα γίνονταν όλο και χειρότερα και χειρότερα», θυμάται. «Ήμουν από πριν δύσπιστος. Αλλά ξεκίνησα να σκέφτομαι, “είναι αυτό ένα όνειρο;”. Δεν είχα ιδέα».
Επειδή οι αξιωματούχοι εκείνη την εποχή υποψιάζονταν κάποιου είδους ηχητική επίθεση, ο Andrews μπήκε στο μπάνιο και κάθισε με ακουστικά για 45 λεπτά. Τα συμπτώματα δεν υποχώρησαν, και στις 6 το πρωί, είχε αποφασίσει να μαζέψει τα πράγματά του και να φύγει από το δωμάτιο.
Διαπίστωσε όμως ότι δύσκολα μπορούσε να μαζέψει τις βαλίτσες του. Έλεγξε το μπάνιο «τουλάχιστον τέσσερις ή πέντε φορές» για να βεβαιωθεί ότι είχε την οδοντόβουρτσα του και μετά έκανε το ίδιο βγάζοντας το παλτό του από την ντουλάπα. Καθώς πήγαινε να συναντήσει συναδέλφους στην καφετέρια του ξενοδοχείου, δεν μπορούσε να καταλάβει αν έπρεπε να σπρώξει ή να τραβήξει τις πόρτες. Και συνειδητοποίησε ότι δεν είχε ισορροπία.
Βέβαιος ότι αυτός και οι συνάδελφοί του παρακολουθούνταν, προσπάθησε να πει στους συναδέλφους του σιωπηλά ότι πίστευε ότι μπορεί να είχε τραυματιστεί —αλλά δεν ήταν σίγουρος ότι το κατάλαβαν. Για την υπόλοιπη ημέρα, ο Andrews είπε ότι βρισκόταν σε ένα καθεστώς ζάλης: Με ναυτία, αποπροσανατολισμό και δυσκολία να πραγματοποιήσει ακόμα και βασικές λειτουργίες όπως καταμέτρηση χρημάτων και επίδειξη της ταυτότητάς του στο προσωπικό ασφαλείας.
Όταν επέστρεψε στις Ηνωμένες Πολιτείες, κάλεσε τον ίδιο γιατρό στη Φλόριντα με τον οποίο συνεργάζονταν για τα αρχικά θύματα και του είπε ότι χρειαζόταν βοήθεια.
Μια μυστηριώδης ασθένεια
Τα συγκεκριμένα «ανώμαλα περιστατικά υγείας» -«AHI» για συντομία- εξακολουθούν να αποτελούν πηγή μυστηρίου και συζήτησης στην κοινότητα πληροφοριών των ΗΠΑ. Μια επιτροπή που ερευνά τα περιστατικά, τα οποία έχουν επηρεάσει μέχρι σήμερα δεκάδες Αμερικανούς αξιωματούχους σε όλο τον κόσμο, ανέφερε ότι ορισμένα από τα επεισόδια θα μπορούσαν «εύλογα» να προκλήθηκαν από «παλμική ηλεκτρομαγνητική ενέργεια» που εκπέμπεται από μια εξωτερική πηγή. Αλλά η επιτροπή σταμάτησε να προσπαθεί να βγάλει μια τελική έκθεση και συμπέρασμα.
Μια ενδιάμεση έκθεση που εκδόθηκε στις αρχές του τρέχοντος έτους από μια ξεχωριστή ομάδα εργασίας της CIA που εξέταζε ποιος μπορεί να κρύβεται πίσω από τα επεισόδια, διαπίστωσε ότι είναι απίθανο η Ρωσία ή οποιοσδήποτε άλλος να διεξάγει ευρεία παγκόσμια εκστρατεία με σκοπό να βλάψει αξιωματούχους των ΗΠΑ. Αλλά η υπηρεσία δεν απέκλεισε, επίσης, ότι ένα κράτος -συμπεριλαμβανομένης της Ρωσίας- μπορεί να ευθύνεται για περίπου δώδεκα υποθέσεις τις οποίες οι ερευνητές δεν κατάφεραν να εξηγήσουν ότι προκλήθηκαν από οποιαδήποτε άλλη γνωστή αιτία.
Εν ολίγοις, λένε οι πηγές, μετά από χρόνια έρευνας, η αμερικανική κοινότητα των πληροφοριών δεν είναι πιο κοντά στο να προσδιορίσει ποιος ή τι προκαλεί αυτούς τα ιατρικά σοκ -ή ακόμα και αν όλες οι περίπου δύο δωδεκάδες ανεξιχνίαστες υποθέσεις προκαλούνται από τον ίδιο παράγοντα ή μηχανισμό.
Ορισμένα θύματα -συμπεριλαμβανομένου πλέον και του Andrews- έχουν εκφράσει ανησυχίες για τον τρόπο με τον οποίο η υπηρεσία χειρίστηκε την αρχική παρτίδα των υποθέσεων. Πρώην αξιωματούχοι της CIA ισχυρίστηκαν ότι τα τραύματά τους δεν λήφθηκαν σοβαρά στην αρχή από την ηγεσία της CIA, εν μέρει, επειδή πολλά από τα συμπτώματα δεν ήταν σοβαρά και θα μπορούσαν να σχετίζονται με οποιονδήποτε αριθμό γνωστών καταστάσεων υγείας.
«Το αφήγημα πήγαινε σε λάθος δρόμο. Και ανεξάρτητα από το τι έκανα ή είπα στους ανθρώπους, αυτό συνεχίστηκε», είπε ο Andrews. «Στην πραγματικότητα, μέχρι σήμερα, πολλά πράγματα που έγιναν έμοιαζαν ακατάλληλα για τα πρότυπά μου».
Ορισμένοι αξιωματικοί που επηρεάστηκαν δεν ήθελαν να αναφέρουν από φόβο μήπως καταστρέψουν την καριέρα τους, είπε ο Andrews.
Τα θύματα επαίνεσαν ευρέως τον χειρισμό του θέματος από τον διευθυντή της CIA, Bill Burns, και η κυβέρνηση Biden ήταν προσεκτική προκειμένου να αποφύγει οποιαδήποτε ένδειξη ότι δεν παίρνει τα θύματα στα σοβαρά.
«Πιστεύω ότι έχουμε σημειώσει σημαντική πρόοδο στο να διασφαλίσουμε ότι οι άνθρωποι λαμβάνουν τη φροντίδα που χρειάζονται και αξίζουν», είπε ο Bill Burns σε δημόσιες δηλώσεις του στο Φόρουμ Ασφαλείας του Άσπεν τον Ιούλιο. «Τριπλασιάσαμε τον αριθμό του προσωπικού πλήρους απασχόλησης στο ιατρείο μας που ασχολείται με αυτό το θέμα. Δουλέψαμε πολύ, όχι μόνο με τον Walter Reed, αλλά, ξέρετε, με ιδιωτικά ιατρικά συστήματα για να βεβαιωθούμε ότι οι άνθρωποι έλαβαν τη φροντίδα που είχαν ανάγκη».
Το Κογκρέσο το 2021 ψήφισε νομοθεσία που επιβάλλει την αποζημίωση των θυμάτων και ορισμένες από αυτές τις πληρωμές έχουν εκταμιευθεί, σύμφωνα με πηγή που γνωρίζει το θέμα.
Η CIA αρνήθηκε να σχολιάσει αυτή το ρεπορτάζ.
Πέντε χρόνια αργότερα
Περισσότερα από πέντε χρόνια αργότερα, ο Andrews εξακολουθεί να υποφέρει από εξουθενωτικά συμπτώματα. Συνεχίζει να έχει προβλήματα ισορροπίας και όρασης που του έχουν καταστήσει σχεδόν αδύνατο να λειτουργήσει κανονικά. Δυσκολεύεται να διαβάσει, να κάνει πεζοπορία ή να κάνει τζόκινγκ καθώς του προκαλούν ναυτία.
«Όλο αυτό φτάνει στο σημείο που απλά δεν θέλεις να βγεις έξω από το σπίτι επειδή αναρωτιέσαι “ποιο είναι το νόημα;”. Θέλω να πάω να το κάνω αυτό, αλλά ξέρω ότι θα με αρρωστήσει», είπε. «Δεν θέλω να έχω ναυτία. Δεν θέλω να σκοντάψω και να πέσω. «Είναι πολύ απογοητευτικό που όλα αυτά τα πράγματα που θέλεις να κάνεις, δεν μπορείς να τα κάνεις», είπε.
Ο Andrews εξετάστηκε από μια σειρά γιατρών, οι οποίοι βρήκαν βλάβη στις αιθουσαίες δομές του, τα μέρη του σώματος που διέπουν την ισορροπία και τον προσανατολισμό. Αλλά όπως πολλά θύματα AHI, ο Andrews δεν έχει μια ενιαία, σαφή διάγνωση. Μερικά θύματα έχουν διαγνωστεί με τραυματικές βλάβες στον εγκέφαλο, τις οποίες αμφισβητεί γιατί, παρόλο που λέει ότι τα AHI είναι ξεκάθαρα εγκεφαλικές κακώσεις, του φαίνονται να είναι ένα διαφορετικό είδος εγκεφαλικής βλάβης από ό,τι οι γιατροί είχαν διαγνώσει στο παρελθόν.
Για τον Andrews, όπως και η κοινότητα των πληροφοριών, υπάρχει λίγη περισσότερη βεβαιότητα για το ποιος ή τι κρύβεται πίσω από αυτό το παράξενο φαινόμενο από όταν ταξίδεψε στην Κούβα την άνοιξη του 2017. «Σίγουρα έμαθα για την πάθηση περισσότερα από όσα ήθελα να μάθω», πρόσθεσε.
