Όταν ο πρόεδρος Joe Biden αποχώρησε από την προεδρική κούρσα για να ανοίξει το δρόμο για την Αντιπρόεδρο Kamala Harris αυτό το καλοκαίρι, γνώριζε ότι η απόφασή του θα παρακολουθούνταν στενά σε όλο τον κόσμο.
Από την Εmily Schultheis/POLITICO
Αυτό που δεν συνειδητοποίησε είναι ότι θα έκανε το «κάντο όπως ο Biden» την πιο συμφέρουσα διέξοδο για κάθε ταλαιπωρημένο εθνικό ηγέτη που βλέπει το δύσκολο μέλλον του να πλησιάζει, παραμερίζοντας για τους άλλους μέσα στο κόμμα του. Όπως επίσης και τα αποτελέσματα-ντόμινο αυτής της κίνησης, δηλαδή να αποτελέσει παράδειγμα για εκείνους εντός των κομμάτων, χωρών που μάλιστα συνδέονται στενά με τις Ηνωμένες Πολιτείες, προκειμένου να πιέσουν τους ηγέτες τους να παραιτηθούν.
Τουλάχιστον τρεις αντιδημοφιλείς ηγέτες που αντιμετωπίζουν επικείμενες εθνικές εκλογές, ο Ιάπωνας πρωθυπουργός Fumio Kishida, ο Καναδός πρωθυπουργός Justin Trudeau και ο Γερμανός καγκελάριος Olaf Scholz, έχουν αισθανθεί αυτή την πίεση και οι ίδιοι τους δύο μήνες από την παραίτηση του Biden.
«Γιατί ο Scholz δεν το κάνει όπως ο Biden;» αναρωτήθηκε το γερμανικό περιοδικό Der Spiegel νωρίτερα αυτό το μήνα μετά από μια σειρά περιφερειακών εκλογών στη Γερμανία, προσθέτοντας ότι ο καγκελάριος «θα έκανε μεγάλη χάρη στο κόμμα του, στη χώρα του και στον εαυτό του» παραμερίζοντας.
Αυτό το καλοκαίρι, στον απόηχο της απόφασης Biden, ο καναδικός τηλεοπτικός σταθμός CBC έθεσε το ερώτημα: «Θα μπορούσε ο Trudeau να είναι ο επόμενος;» και ο Kishida «έζησε μια στιγμή Biden» όταν παραιτήθηκε από την ηγεσία του κόμματός του τον περασμένο μήνα, ανέφερε ένας πολιτικός αναλυτής.
Το να μαλώνεις για έναν αντιδημοφιλή ηγέτη και να ζητάς εναλλακτικές λύσεις δεν είναι κάτι καινούργιο και η πολιτική δυναμική σε κάθε χώρα είναι διαφορετική: Ο Kishida ήταν ήδη στα σκοινιά του ρινγκ πριν παραιτηθεί ο Biden και δεν είναι σαφές αν ο Scholz ή ο Trudeau θα υποκύψουν τελικά στις εσωκομματικές πιέσεις. Ο Biden το έκανε.
Αλλά οι σαφείς αναφορές στον Biden που πλανώνται πάνω από το Τόκιο, την Οτάβα και το Βερολίνο αποτελούν απόδειξη ότι η απόφασή του Αμερικανού προέδρου τον Ιούλιο έχει πλέον καθιερώσει ένα νέο παγκόσμιο μοντέλο για έναν πολιτικό που κάνει το -άλλοτε- πιο αφύσικο πράγμα: Επιλέγει να εγκαταλείψει πρόθυμα την εξουσία χωρίς ήττα ή θάνατο.
Ο Kishida, ο Trudeau και ο Scholz είναι σε διαφορετικούς ωκεανούς, αλλά έχουν βρεθεί σε αξιοσημείωτα παρόμοιο πολιτικό περιβάλλον τους τελευταίους μήνες, αντιμέτωποι με υπαινιγμούς ότι ακολουθούν τα βήματα του Biden και ότι θα παραιτηθούν.
Και οι τρεις ηγέτες, με σημαντική θητεία και ολοένα και πιο αντιδημοφιλείς, έχουν βομβαρδιστεί με ερωτήματα από τα κόμματά τους —το Φιλελεύθερο Δημοκρατικό Κόμμα της Ιαπωνίας, οι Φιλελεύθεροι του Καναδά και οι Σοσιαλδημοκράτες της Γερμανίας, αντίστοιχα— σχετικά με το αν είναι οι κατάλληλοι υποψήφιοι για τις εθνικές εκλογές της κάθε χώρας, οι οποίες είναι προγραμματισμένες για το επόμενο έτος.
Ο Kishida, που εξελέγη για πρώτη φορά πρωθυπουργός της Ιαπωνίας και επικεφαλής του κόμματός του LDP το 2021, αντιμετωπίζει μειωμένα ποσοστά αποδοχής μετά από μια σειρά σκανδάλων διαφθοράς που συγκλόνισαν το κόμμα του. Την προπερασμένη Παρασκευή, το LDP του Kishida εξέλεξε τον νέο πρόεδρό του -και δεν ήταν μεταξύ των υποψηφίων που διεκδικούσαν τη θέση.
Υπήρχαν ήδη εικασίες ότι ο Kishida θα μπορούσε να αποχωρήσει από την κούρσα για την ηγεσία του κόμματός του αυτό το φθινόπωρο, αλλά μετά την αποχώρηση του Biden από την προεδρική κούρσα των ΗΠΑ τον Ιούλιο, πολιτικοί και δημοσιογράφοι άρχισαν να κάνουν άμεσες συγκρίσεις μεταξύ των δύο πολιτικών.
«Ο Biden είναι εκτός και ο Kishida θα πρέπει επίσης να αποσυρθεί γρήγορα και τιμητικά», είπε ένας αξιωματούχος του LDP στην Asahi Shimbun, μια από τις μεγαλύτερες εφημερίδες της Ιαπωνίας, ενώ μέλος του υπουργικού συμβουλίου του Kishida είπε στους Japan Times: «Πρέπει να παρακολουθούμε στενά τον αντίκτυπο της αποχώρησης Biden όσον αφορά την κούρσα για την ηγεσία του κόμματος».
Στα μέσα Αυγούστου, μόλις εβδομάδες μετά την απόφαση του Biden, ο Kishida έκανε μια αιφνιδιαστική ανακοίνωση ότι και θα παραιτηθεί και εκείνος από τη θέση του κορυφαίου υποψηφίου του κόμματός του.
«Είναι απαραίτητο να παρουσιαστεί σθεναρά ένα νεογέννητο LDP στον λαό», είπε ο Kishida σε συνέντευξη Τύπου τον περασμένο μήνα. «Το πιο προφανές πρώτο βήμα για να δείξω ότι το LDP θα αλλάξει είναι να αποχωρήσω».
Ο Scholz, ο οποίος ανέλαβε από την Angela Merkel ως καγκελάριος, δύο μόλις μήνες αφότου ο Kishida έγινε πρωθυπουργός της Ιαπωνίας, μάχεται για πολιτική επιβίωση εν μέσω χαμηλών ποσοστών αποδοχής. Όπως ο Biden, έχει αντιμετωπίσει εκκλήσεις να υποκύψει σε έναν πολιτικό που είναι σε καλύτερη θέση να ηγηθεί του κεντροαριστερού SPD στις ομοσπονδιακές εκλογές του επόμενου έτους.
«Υπάρχει βαθιά απογοήτευση με την κυβέρνηση, τον συνασπισμό και τον Scholz», δήλωσε στο POLITICO ο Peter Matuschek, επικεφαλής πολιτικός αναλυτής στη γερμανική εταιρεία δημοσκοπήσεων Forsa.
Αυτή η απογοήτευση με την κυβέρνηση του Scholz προέρχεται τόσο από τον συνεχιζόμενο αντίκτυπο στη Γερμανία του πολέμου στην Ουκρανία όσο και από τις εσωτερικές διαμάχες εντός του τρικομματικού κυβερνητικού συνασπισμού του Scholz. Το ποσοστό αποδοχής του ήταν μόλις 20 τοις εκατό νωρίτερα αυτό το μήνα, σύμφωνα με δημοσκόπηση του γερμανικού ραδιοτηλεοπτικού φορέα ARD.
Οι ψηφοφόροι τιμώρησαν τον Scholz και το SPD του στις κάλπες φέτος, ξεκινώντας από τις εκλογές για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο του Ιουνίου, στις οποίες η υποστήριξη του κόμματος μειώθηκε σχεδόν στο μισό σε σύγκριση με το αποτέλεσμα των ομοσπονδιακών εκλογών του 2021. Ένα ζευγάρι περιφερειακών εκλογών στα κρατίδια της Ανατολικής Γερμανίας Θουριγγία και Σαξονία νωρίτερα αυτόν τον μήνα, όπου το ακροδεξιό κόμμα Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD) σημείωσε σημαντικά κέρδη και το SPD υποβιβάστηκε σε μονοψήφια υποστήριξη, ενέτεινε τη βοή για την αποχώρηση του Scholz —στέλνοντας του ένα ξεκάθαρο νεύμα για το «κάντο όπως ο Biden».
«Ο καγκελάριος θα μπορούσε να ακολουθήσει το παράδειγμα του προέδρου των ΗΠΑ Joe Biden: Αντί να μείνει κολλημένος στην εξουσία και να αφήσει τον εαυτό του να διαλυθεί κομμάτι-κομμάτι τους επόμενους μήνες, θα μπορούσε να ανοίξει το δρόμο για μια νέα πολιτική αρχή», έγραψε το Spiegel στο καθημερινό του πολιτικό ενημερωτικό δελτίο στις αρχές αυτού του μήνα.
Οι πολιτικοί κύκλοι στο Βερολίνο έχουν ήδη στο μυαλό τους έναν πιθανό διάδοχο: Τον Boris Pistorius, τον υπουργό Άμυνας του Scholz, ο οποίος κατατάσσεται σταθερά ως ο πιο δημοφιλής πολιτικός στη χώρα. Μετά από μήνες συζητήσεων στα παρασκήνια, ορισμένα μέλη του κόμματος άρχισαν να εκφράζουν δημόσια αυτές τις σκέψεις. «Το SPD πρέπει να σκεφτεί τον Pistorius ως υποψήφιο για καγκελάριο», δήλωσε την περασμένη εβδομάδα ο δήμαρχος του Μονάχου Dieter Reiter.
Η δημοσκόπηση αυτή την εβδομάδα από το Forsa του Matuschek διαπιστώνει ότι τα δύο τρίτα των Γερμανών ψηφοφόρων -συμπεριλαμβανομένου του 63 τοις εκατό όσων ψήφισαν υπέρ του SPD στις τελευταίες ομοσπονδιακές εκλογές- συμφωνούν ότι ο Scholz πρέπει να παραιτηθεί και να επιτρέψει στον Pistorius να είναι υποψήφιος καγκελάριος του SPD.
Και πέρα από τον Ατλαντικό, ο Trudeau αντιμετωπίζει σοβαρά ερωτήματα για το πόσο μπορεί να διαρκέσει η τρίτη του θητεία ως πρωθυπουργός. Ο ίδιος, ο οποίος ανέλαβε την εξουσία το 2015 υποσχόμενος «πραγματική αλλαγή», έχει αποδυναμωθεί από μια σειρά σκανδάλων κατά τη διάρκεια της θητείας του και είδε την υποστήριξη των Φιλελευθέρων του να διαβρώνεται περαιτέρω στις εκλογές του 2019 και του 2021.
Φέτος, οι ειδικές εκλογές για μια κοινοβουλευτική περιφέρεια της περιοχής του Τορόντο τον Ιούνιο φανέρωσε το σημαντικό πρόβλημα που υφίσταται για τους Φιλελεύθερους του Trudeau, οι οποίοι έχασαν μια έδρα που είχε το κόμμα για 30 χρόνια. Η ψηφοφορία, η οποία ήρθε λίγες μέρες πριν από την καταστροφική επίδοση στο ντιμπέιτ που τελικά καταδίκασε τον Biden, προκάλεσε συγκρίσεις μεταξύ δύο πεισματάρηδων βορειοαμερικανών ηγετών που προσκολλώνται στην εξουσία.
Μια ήττα σε δεύτερες ειδικές εκλογές για τους Φιλελεύθερους νωρίτερα αυτόν τον μήνα, αυτή τη φορά στην περιοχή καταγωγής του Trudeau στο Μόντρεαλ -λίγες ημέρες αφότου ο κυβερνητικός εταίρος του κόμματός του στο κοινοβούλιο ανακοίνωσε ότι θα αποχωρήσει από την άτυπη συμμαχία- οδήγησε σε πιο σαφείς απαιτήσεις να αποχωρήσει από το αξίωμα. Όπως στην Ιαπωνία και τη Γερμανία, το παράδειγμα του Biden φάνηκε να αποκτά ουσία. «Ήρθε η ώρα ο Justin Trudeau “να το κάνει σαν τον Joe”;» αναρωτήθηκε ένας αρθρογράφος.
Μερικοί έχουν επεκτείνει ακόμη και τη μεταφορά σε άλλες πολιτικές προσωπικότητες στον Καναδά, αναρωτιούνται ποιος στο Κόμμα των Φιλελευθέρων έχει την επιρροή να κάνει τον Trudeau να αλλάξει γνώμη.
«Δεν ξέρω να έχουμε έναν αντίστοιχο της Nancy Pelosi εδώ, κάποια που θα λυγίσει το αυτί του και θα έκανε αυτή τη σκληρή συζήτηση με τρόπο που θα είχε πραγματικά αντίκτυπο σε εκείνον», είπε στο POLITICO η Lori Turnbull, μια Καναδή πολιτική αναλύτρια και καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο Dalhousie. «Όχι απαραίτητα να τα παρατήσουμε, αλλά [να πούμε], “Πρέπει να αλλάξουμε ταχύτητα. Πρέπει να κάνουμε κάτι κολοσσιαία διαφορετικό”».
Οι επόμενες κοινοβουλευτικές εκλογές στον Καναδά έχουν προγραμματιστεί για το φθινόπωρο του 2025, αλλά οι κύριοι πολιτικοί αντίπαλοι του Trudeau, οι Συντηρητικοί, ελπίζουν να αναγκάσουν να διεξαχθεί η ψηφοφορία νωρίτερα. Ο αρχηγός του Συντηρητικού Κόμματος, Pierre Poilievre, εισήγαγε ψήφο δυσπιστίας στο κοινοβούλιο του Καναδά την περασμένη εβδομάδα σε μια προσπάθεια να πυροδοτήσει πρόωρες εκλογές.
Από τους τρεις πολιτικούς που αντιμετωπίζουν αυτές τις εκκλήσεις να μιμηθούν τον Biden, μόνο ο Kishida έχει μέχρι στιγμής παραδοθεί —τόσο ο Trudeau όσο και ο Scholz κρατούν τη θέση τους και φαίνεται απίθανο να υποκύψουν σύντομα.
«Δεν θα πάω πουθενά», είπε ο Trudeau νωρίτερα αυτό το μήνα. «Έχω έναν αγώνα να ηγηθώ ενάντια σε ανθρώπους που θέλουν να βλάψουν αυτή τη χώρα, που θέλουν να βλάψουν τις κοινότητές μας και που θέλουν να οδηγήσουν τη χώρα σε κατευθύνσεις που, ειλικρινά, είναι ακριβώς το αντίθετο από εκεί που πρέπει να πάει ο κόσμος».
Στη Γερμανία, η περιφερειακή ψηφοφορία της προπερασμένης Κυριακής στο Βραδεμβούργο, όπου το SPD πέτυχε μια οριακή νίκη σε ένα κρατίδιο που ηγείται εδώ και 34 χρόνια, είναι πιθανό να δώσει στον Scholz τουλάχιστον μια προσωρινή αναστολή από ερωτήσεις σχετικά με το πολιτικό του μέλλον.
Ο ίδιος, αντιδρώντας στα αποτελέσματα των πολιτειακών εκλογών από το βήμα της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ στη Νέα Υόρκη αυτή την εβδομάδα, επέμεινε ότι αυτός και το κόμμα του «θα επαναλάβουν αυτό που συνέβη στο Βραδεμβούργο και αυτό που καταφέραμε στις τελευταίες ομοσπονδιακές εκλογές: Ότι δηλαδή το SPD είναι το πιο δυνατό κόμμα για την εξουσία».
Ωστόσο, τα ερωτήματα σχετικά με τη βιωσιμότητά του ως επικεφαλής του κόμματος στις ομοσπονδιακές εκλογές του επόμενου έτους παραμένουν, δεδομένης της πεποίθησης ότι το SPD κέρδισε την οριακή του νίκη χωρίς τον Scholz, όχι εξαιτίας του. Μια επικείμενη αναμέτρηση για τα δημοσιονομικά της χώρας μεταξύ των μελών του κυβερνητικού συνασπισμού -την οποία ένας ηγέτης του κόμματος του συνασπισμού χαρακτήρισε «φθινόπωρο των αποφάσεων»- μπορεί κάλλιστα να προκαλέσει την κατάρρευση της κυβέρνησης του Scholz.
«Δεν νομίζω ότι θα υπάρξουν άμεσες εκκλήσεις για αλλαγή τακτικής για το SPD», δήλωσε στο POLITICO ο Sudha David-Wilp, ανώτερος συνεργάτης του γραφείου του Γερμανικού Marshall Fund’s στο Βερολίνο. «Τώρα που αυτές οι τρεις κρίσιμες πολιτειακές εκλογές είναι πίσω τους, δεν πρόκειται να συμβεί κάτι αμέσως όπως πίστευαν ορισμένοι».
Ο Kyle Duggan, ο Nick Taylor-Vaisey, ο Matthew Karnitschnig και η Nette Nöstlinger συνέβαλαν σε αυτό το ρεπορτάζ.
