Οι μεγαλύτερες εταιρείες της Silicon Valley σχεδιάζουν ήδη να επενδύσουν 400 δισεκατομμύρια δολάρια στην Τεχνητή Νοημοσύνη φέτος. Όλες λένε ότι δεν είναι ούτε κατά διάνοια αρκετά.
Η Meta Platforms αναφέρει ότι εξακολουθεί να αντιμετωπίζει περιορισμούς χωρητικότητας, καθώς προσπαθεί να εκπαιδεύσει νέα μοντέλα Τεχνητής Νοημοσύνης και να τροφοδοτήσει ταυτόχρονα τα υπάρχοντα προϊόντα της.
Η Microsoft αναφέρει ότι βλέπει τόσο μεγάλη ζήτηση από τους πελάτες για τις υπηρεσίες της που βασίζονται σε κέντρα δεδομένων, που σχεδιάζει να διπλασιάσει το αποτύπωμα των κέντρων δεδομένων της τα επόμενα δύο χρόνια.
Και η Amazon.com αναφέρει ότι αγωνίζεται να φέρει περισσότερη χωρητικότητα cloud στο διαδίκτυο το συντομότερο δυνατό.
«Έχουμε έλλειψη [σε υπολογιστική ισχύ] εδώ και πολλά τρίμηνα. Νόμιζα ότι θα τα καταφέρναμε. Όμως όχι. Η ζήτηση αυξάνεται», δήλωσε η Amy Hood, οικονομική διευθύντρια της Microsoft. «Όταν βλέπεις αυτά τα ζητήματα ζήτησης και ξέρουμε ότι είμαστε πίσω, πρέπει να ξοδέψουμε».
Η Meta, η Alphabet, η Microsoft και η Amazon έχουν πει στους επενδυτές τις τελευταίες 48 ώρες ότι θα αυξήσουν τις δαπάνες τους το 2026. Οι τελευταίοι προσέφεραν την εύνοιά τους στα σχέδια που έχουν εκπονήσει η Google και η Amazon, με ορισμένους να ανησυχούν για αυτά που έχουν εκπονήσει η Meta και η Microsoft.
Οι μετοχές της Meta έκλεισαν με πτώση 11% την Πέμπτη, και οι μετοχές της Microsoft υποχώρησαν σχεδόν κατά 3%. Οι μετοχές της Google και της Amazon ενισχύθηκαν κατά περίπου 6% και 10% αντίστοιχα, στις συναλλαγές μετά το κλείσιμο της αγοράς.
Τα ανάμεικτα μηνύματα από τους επενδυτές πηγάζουν από την αβεβαιότητα σχετικά με το πού θα οδηγήσουν τελικά οι υπερβολικές δαπάνες. Οι εταιρείες και μια ποικιλία υποστηρικτών της Τεχνητής Νοημοσύνης λένε ότι οι επενδύσεις είναι απαραίτητες για να φτάσουν τα συστήματα μηχανικής μάθησης στην Τεχνητή Γενική Νοημοσύνη, ή την AGI, μια κατάσταση στην οποία τα συστήματα θα είναι πιο έξυπνα από τους ανθρώπους.
«Όποιος φτάσει πρώτος στην AGI θα έχει ένα απίστευτο ανταγωνιστικό πλεονέκτημα έναντι όλων των άλλων, και αυτός είναι ο φόβος της απώλειας που υποφέρουν όλοι αυτοί οι παίκτες», δήλωσε ο Youssef Squali, επικεφαλής αναλυτής διαδικτύου στην Truist Securities. «Είναι η σωστή στρατηγική. Ο μεγαλύτερος κίνδυνος είναι να υποδαπανηθούν και να μείνουν με ανταγωνιστικό μειονέκτημα».
Αλλά οι σκεπτικιστές έχουν εκφράσει αμφιβολίες για το αν η δαπάνη δισεκατομμυρίων σε μοντέλα μεγάλης γλώσσας (large-language models), τα πιο δημοφιλή συστήματα Τεχνητής Νοημοσύνης, θα οδηγήσει ποτέ σε αυτόν τον στόχο. Επισημαίνουν επίσης τον μικρό αριθμό χρηστών που πληρώνουν για την υπάρχουσα τεχνολογία και την ανάγκη για χρόνια εκπαίδευσης πριν πολλοί εργαζόμενοι σε όλο τον κόσμο μπορέσουν να την αξιοποιήσουν αποτελεσματικά.
Οι επενδυτές έχουν καταστήσει σαφές ότι θα δείξουν υπομονή για ορισμένα σενάρια και σε άλλα όχι.
Οι αναλυτές κατέκλυσαν τα στελέχη με αιχμηρές ερωτήσεις σχετικά με τις τηλεφωνικές κλήσεις προς τους επενδυτές που πραγματοποιήθηκαν μετά την ανακοίνωση των αποτελεσμάτων.
Στην τηλεφωνική κλήση της Microsoft, ένας αναλυτής έθεσε το ερώτημα που φαινομενικά απασχολούσε όλους: «Μήπως είμαστε σε μια φούσκα;»
Στην τηλεφωνική κλήση της μητρικής εταιρείας της Google, Alphabet, ένας άλλος ρώτησε: «Ποια πρώιμα σημάδια βλέπετε που σας δίνουν την πεποίθηση ότι οι δαπάνες οδηγούν πραγματικά σε καλύτερες αποδόσεις μακροπρόθεσμα;»
Η Google, η οποία δήλωσε ότι οι κεφαλαιουχικές της δαπάνες για ολόκληρο το έτος θα αυξηθούν από 85 δισεκατομμύρια δολάρια σε 91 δισεκατομμύρια δολάρια σε 93 δισεκατομμύρια δολάρια, δήλωσε ότι οι επενδύσεις ήδη αποδίδουν. «Ήδη παράγουμε δισεκατομμύρια δολάρια από την Τεχνητή Νοημοσύνη στο τρίμηνο. Αλλά σε γενικές γραμμές, έχουμε ένα αυστηρό πλαίσιο και προσέγγιση με την οποία αξιολογούμε αυτές τις μακροπρόθεσμες επενδύσεις», δήλωσε η Anat Ashkenazi, οικονομική διευθύντρια της Google.
Η Microsoft δήλωσε ότι θα λειτουργεί χωρίς αρκετή χωρητικότητα για να τροφοδοτήσει τόσο τις τρέχουσες επιχειρήσεις της όσο και την έρευνα για την Τεχνητή Νοημοσύνη στο βαθμό που απαιτείται τουλάχιστον κατά το πρώτο εξάμηνο του επόμενου έτους, και ότι η επιχείρηση cloud computing, Azure, φέρει «το μεγαλύτερο μέρος του αντίκτυπου στα έσοδα».
Η Amazon δήλωσε στους επενδυτές ότι κινείται όσο πιο γρήγορα μπορεί για να φέρει σε λειτουργία νέα χωρητικότητα, επειδή μπορεί να αποκομίσει άμεσα κέρδη από αυτές τις επενδύσεις.
«Θα μας δείτε να συνεχίζουμε να είμαστε πολύ επιθετικοί στην επένδυση σε χωρητικότητα, επειδή βλέπουμε τη ζήτηση», δήλωσε ο Διευθύνων Σύμβουλος της Amazon, Andy Jassy. «Όσο γρήγορα προσθέτουμε χωρητικότητα αυτή τη στιγμή, τόσο πιο γρήγορα την αξιοποιούμε».
Η Meta δεν έδωσε νέες λεπτομέρειες σχετικά με την κυκλοφορία μοντέλων Τεχνητής Νοημοσύνης ή για τα χρονοδιαγράμματα κυκλοφορίας των προϊόντων της, ή πότε οι επενδυτές θα δουν ευρύτερα τις αποδόσεις των επενδύσεών τους, κάτι που τρόμαξε ορισμένους. Στις συναλλαγές μετά το κλείσιμο της Τετάρτης, μετά την ανακοίνωση των αποτελεσμάτων, οι μετοχές της Meta υποχώρησαν περισσότερο από 7%.
Εάν η εταιρεία κάνει λάθος σχετικά με το πόσα χρήματα ξοδεύει για να φτάσει στην AGI, απλώς θα αλλάξει πορεία, δήλωσε ο Διευθύνων Σύμβουλος της Meta, Mark Zuckerberg, στους επενδυτές κατά την ανακοίνωση της Τετάρτης.
«Νομίζω ότι είναι η σωστή στρατηγική να επιταχύνουμε επιθετικά την ανάπτυξη της χωρητικότητας. Με αυτόν τον τρόπο, είμαστε προετοιμασμένοι για την πιο αισιόδοξη περίπτωση», είπε. «Στη χειρότερη περίπτωση, απλώς θα επιβραδύνουμε την κατασκευή νέων υποδομών για κάποιο χρονικό διάστημα, ενώ θα εξελιχθούμε σε αυτό που χτίζουμε».
Ο Zuckerberg δήλωσε επίσης ότι η τρέχουσα διαφημιστική δραστηριότητα και οι πλατφόρμες της Meta λειτουργούν σε «κατάσταση έλλειψης υπολογιστικών πόρων», ενώ η εταιρεία δίνει περισσότερους πόρους στις προσπάθειες έρευνας και ανάπτυξης της Τεχνητής Νοημοσύνης αντί να ενισχύει τις υπάρχουσες λειτουργίες.
Οι κεφαλαιουχικές της δαπάνες – οι οποίες έχουν ήδη σχεδόν διπλασιαστεί από πέρυσι σε 72 δισεκατομμύρια δολάρια φέτος – θα αυξηθούν «αξιοσημείωτα» το 2026, δήλωσε η οικονομική διευθύντρια της Meta, Susan Li, χωρίς να δώσει συγκεκριμένα στοιχεία.
Η Apple δήλωσε στην ανακοίνωση των αποτελεσμάτων της ότι αυξάνει επίσης τις επενδύσεις στην τεχνητή νοημοσύνη. Ωστόσο, οι συνολικές της δαπάνες εξακολουθούν να ωχριούν σε σύγκριση με τα ποσά που διαθέτουν οι άλλοι τεχνολογικοί γίγαντες.
Ο διαταραγμένος αλπινιστής επιστρέφει. O τύπος που αυτοχρίστηκε ως παγκόσμιος ηγέτης ξαναχτυπά με νέο βιβλίο. Ως θαυμαστής της ΑΙ υποστηρίζει ότι αυτή θα επαναπροσδιορίσει τι σημαίνει να είσαι άνθρωπος!
O τύπος που αυτοχρίστηκε ως παγκόσμιος ηγέτης, ο διαβόητος Klaus Schwab, ξαναχτυπά με νέο βιβλίο μετά την The Great Reset.
Eίναι βέβαιο πως και το νέο του βιβλίο Thriving and Leading in the Intelligent Age θα βρεθεί-εάν δεν βρίσκεται ήδη-στα γραφεία των ανά τον κόσμο puppets του.
Με αφορμή την ΑΙ επιχειρεί να επαναπροσδιορίσει-μέσω της AI- τι σημαίνει να είσαι άνθρωπος-όπως ο ίδιος ομολογεί-αναλαμβάνοντας να ξαναγράψει την Torah, την Tanya και τη Βίβλο.
Ομιλούμε για κωμική περίπτωση εάν δεν υπήρχαν εκεί έξω αντίστοιχοι διαταραγμένοι ηγέτες, σε όλους τους τομείς της κοινωνίας, οι οποίοι εμφανίζονται πρόθυμοι νσ υπηρετήσουν τη δυστοπική του εργολαβία της μείωσης και ελέγχου του κοστοβόρου δυτικού πληθυσμού στο επίκεντρο της οποίας βρίσκεται ο αφανισμός της Χριστιανικής και Εβραικής Οικογένειας.
Καθώς ο ιδρυτής του WEF υπηρετεί εργολαβικά την Agenda 2030 Mείωσης του Πληθυσμού (ένα διαχρονικό όραμα του deep state, το οποίο με τη σειρά του ρισκάρει τον αποδεκατισμό του) έρχεται ο υπουργός Δένδιας να προστρέξει την προθυμία του στη σχετική εργολαβία χρησιμοποιώντας τον ίδιο όρο [Agenda 2030[ για τον Εγ-Κλιματολογικό Μετασχηματισμό των Ενόπλων Δυνάμεων ρισκάροντας νέα Ιμια και μάλιστα σύντομα.
Στις κωμικές περιπτώσεις εσπευσμένης υιοθέτησης της AI θα μπορούσε να συμπεριληφθεί και ο Metropolitan Gabriel Neas Ionias-Halkidonos o οποίος προσέτρεξε όπως ασπασθεί το Golden Calf της Αrtificial Ιntelligence.
Πριν συνεχίσουμε με το Golden Calf Ηalkidonos-Neas Ionias πάμε να δούμε τι γράφει ο Dr. Schwab στο X. για το νέο του βιβλίο>
Αυτή η εβδομάδα σηματοδοτεί ένα σημαντικό ορόσημο στο ταξίδι της ζωής μου.
Δημοσιεύω το νέο μου βιβλίο, Thriving and Leading in the Intelligent Age , το οποίο ανοίγει ένα νέο κεφάλαιο, όχι μόνο για μένα προσωπικά αλλά και για την αποστολή που με καθοδηγεί για περισσότερο από μισό αιώνα.
Μετά από πάνω από 50 χρόνια ηγεσίας του World Economic Forum (WEF) και συνεργασίας με αμέτρητους ηγέτες από όλους τους τομείς της κοινωνίας, αισθάνομαι τώρα την ανάγκη να αφιερώσω την εμπειρία, την ενέργεια και τις σκέψεις μου σε έναν νέο σκοπό: Να βοηθήσω την ανθρωπότητα να κατανοήσει και να πλοηγηθεί στον πιο βαθύ μετασχηματισμό στην ιστορία της – τη μετάβαση στην Intelligent Age.
Η Intelligent Age είναι κάτι πολύ περισσότερο από την τεχνητή νοημοσύνη-artificial intelligence. Αντιπροσωπεύει τη σύγκλιση της ανθρώπινης δημιουργικότητας και της τεχνολογικής καινοτομίας – της Τεχνητής Νοημοσύνης, της βιοτεχνολογίας, της κβαντικής επιστήμης και της παγκόσμιας συνδεσιμότητας – που αναδιαμορφώνει κάθε διάσταση της ύπαρξής μας.
Επαναπροσδιορίζει τον τρόπο που ζούμε, εργαζόμαστε, μαθαίνουμε, ακόμη και τι σημαίνει να είσαι άνθρωπος.
Η Intelligent Age Series είναι η συμβολή μου σε αυτή τη νέα εποχή.
Δεν πρόκειται για μια φιλοσοφική εικασία για το μακρινό μέλλον, αλλά για μια πρακτική και ολοκληρωμένη προσπάθεια να βοηθηθούν οι άνθρωποι, οι θεσμοί και οι κοινωνίες να προετοιμαστούν για ό,τι τους περιμένει.
Το πρώτο βιβλίο, με τίτλο «Thriving and Leading in the Intelligent Ag», θέτει τα θεμέλια.
Οι τόμοι που ακολουθούν θα διερευνήσουν πώς οι επιχειρήσεις, η οικονομία, η εκπαίδευση, η κοινωνική καινοτομία και ο πολιτισμός πρέπει να εξελιχθούν για να παραμείνουν βαθιά ανθρώπινοι σε έναν ολοένα και πιο ευφυή κόσμο.
Σε όλη μου τη ζωή, προσπαθούσα να χτίσω γέφυρες μεταξύ εθνών, γενεών και ιδεών. Τώρα, επιθυμώ να συνεχίσω αυτήν την υπηρεσία με διαφορετική μορφή: μέσω της αναστοχασμού, της εκπαίδευσης και της έμπνευσης. Στόχος μου είναι να καθοδηγήσω τόσο τους σημερινούς ηγέτες όσο και την επόμενη γενιά προς ένα μέλλον στο οποίο η τεχνολογία υπηρετεί την ανθρωπότητα, όχι το αντίστροφο.
This week marks an important milestone in my life’s journey.
I am publishing my new book, Thriving and Leading in the Intelligent Age, which opens a new chapter, not only for me personally but also for the mission that has guided me for more than half a century.
1/8 🧵⬇️ pic.twitter.com/2zdevF2h3d— Klaus Schwab (@ProfKlausSchwab) October 30, 2025
ΑΙ και Golden Calfs
Tετάρτη 29 Οκτωβρίου 2025
Ο Μητροπολίτης Γαβριήλ Νέας Ιωνίας, Φιλαδέλφειας, Ηρακλείου και Χαλκηδόνας προφανώς είδε στην ΑΙ κάτι αντίστοιχο με το Χρυσό Μοσχάρι-Golden Calf των Εβραίων καθώς είχαν βαρεθεί να αναμένουν τον Moses να κατέλθει του Ορους Σινά.
O φτερωτός Μητροπολίτης άδραξε τη στιγμή και σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Αιγαίου εισήλθε ως εξής στη εποχή της AI.
Πρόκειται για τους ίδιους Μητροπολίτες οι οποίοι υπήρξαν φανατικοί του επισήμου αφηγήματος της COVID-19 και του εμβολιασμού ευθανασίας που ακολούθησε. Είναι βέβαιο ότι ο Metropolitan Gabriel αισθάνεται και την Κλιματική Αλλαγή να συγκλονίζει το είναι του σε αντίστοιχο βαθμό που συνεπαίρνει τον δήμαρχο Δούκα. Την γραμμή της planδημίας COVID-19 είχε δώσει ο Αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμος υποδυόμενος τον επιστήμονα ως εξής
-Από εδώ το εμβόλιο, από εκεί ο τάφος σας…
Τώρα που οι εμβολιασθέντες μετοικούν συντεταγμένα ο εκλεκτός Αρχιεπίσκοπος παραμένει εξίσου σιωπηλός με τον Πάστορα Τσιόδρα.
Την ίδια στιγμή η Εβραική Chabad αλλά και κορυφαία ΜΜΕ της εβραικής διασποράς αντιμετωπίζουν κριτικά και με προσοχή την περίφημη Tεχνητή Νοημοσύνη. Κάποιοι την συγκρίνουν μάλιστα με τον Πύργο της Βαβέλ.
Οι Εβραίοι αποδεικνύουν για μία ακόμη φορά ότι είναι σοβαρός λαός και η θρησκεία τους σεβόμενη την Ιστορία και τις αρχές της είναι εύλογο να χρησιμοποιεί το Πνεύμα και τη Γνώση για να προσεγγίσει τα Καθρεφτάκια της Τεχνολογίας.
Ομως ο ασυγκράτητος Gabriel, έχοντας εξασφαλίσει την προβολή των ίδιων ΜΜΕ που διακονούν την Agenda Mείωσης του Πληθυσμού 2030 υπερίπταται ήδη της ταχύτητος του φωτός και αιωρείται στο χωροχρόνο της ΑΙ-τρομάρα μας.
Σύμφωνα με το ρεπορτάζ των εγκρίτων ΜΜΕ (-Βασίλη φεύγεις) εις την ξακουστήν Μητρόπολη Νέας Χαλκηδόνος τελείται κοσμογονία Artificial Intelligence!
Η Εκκλησία της Ελλάδος έχει εισέλθει στην εποχή της τεχνητής νοημοσύνης με το LOGOS, το δικό της εργαλείο τεχνητής νοημοσύνης που αναπτύχθηκε από την Μητρόπολη Νέας Ιωνίας, Φιλαδέλφειας, Ηρακλείου και Χαλκηδόνας σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Αιγαίου.
Το LOGOS λειτουργεί ως ψηφιακή «βιβλιοθήκη» που συλλέγει πληροφορίες για ζητήματα χριστιανικής πίστης και τις κωδικοποιεί σε σαφείς, χρήσιμες απαντήσεις. Όταν ρωτήθηκε αν μπορούσε να λάβει εξομολόγηση, η εφαρμογή απάντησε ότι δεν μπορούσε, αλλά προσέφερε καθοδήγηση και προσευχές για προετοιμασία.
Ο Μητροπολίτης Γαβριήλ-Metropolitan Gabriel, ο οποίος συνέλαβε το έργο, δήλωσε ότι δεν αντικαθιστά τους ιερείς, αλλά «λειτουργεί ως οδηγός που οδηγεί τον πιστό στο επόμενο βήμα, την Εκκλησία». Τόνισε ότι η Εκκλησία πρέπει να εμπλακεί στον ψηφιακό κόσμο, σημειώνοντας: «Η τεχνολογία πρέπει να υπηρετεί την ανθρωπότητα, όχι το αντίστροφο».
Το LOGOS επιδιώκει να βοηθήσει τους νεότερους χρήστες να έχουν ασφαλή πρόσβαση σε ακριβείς πληροφορίες για την Ορθόδοξη πίστη, αντιμετωπίζοντας το επιβλαβές ή παραπλανητικό διαδικτυακό περιεχόμενο.
Υποκλινόμενοι στη Μηχανή!
[Από τα χρυσά μοσχάρια μέχρι τους γενετικούς αλγόριθμους, η αρχαία λογική της ειδωλολατρίας είναι ζωντανή στο σεβασμό μας για την Τεχνητή Νοημοσύνη]
Με αυτό το τίτλο και προφανώς απηυδισμένος από την ευκολία με την οποία η ανθρώπινη φύση στρέφεται στην ειδωλολατρεία ο Jeremy England υπογράφει στο κορυφαίο Εβραικό περιοδικό Tablet το άρθρο που ακολουθεί.
Το Κουρδιστό Πορτοκάλι στη συνέχεια αναδημοσιεύει εκ νέου δύο εκπληκτικά δοκίμια της Chabad με παρεμφερές θέμα.
Οι αισιόδοξοι και οι καταστροφολόγοι είναι ενωμένοι σε ένα βαθύ αίσθημα δέους για το τι γίνεται δυνατό ως αποτέλεσμα τεχνολογικών εφευρέσεων όπως η τεχνητή νοημοσύνη-artificial intelligence.
Αλλά για κάθε ψήγμα προθυμίας και ενθουσιασμού που εκφράζουν οι άνθρωποι όταν μιλάνε για τις τεράστιες δυνατότητες αυτών των νέων τεχνολογιών, υπάρχουν ίσα μέτρα αβεβαιότητας, προαισθήματος, ακόμη και συναγερμού όταν η συζήτηση στρέφεται σε αυτό που μπορεί να πάει στραβά.
Οι ισχυρισμοί των φουτουριστών προγνωστικών για το τι θα κάνει ή θα γίνει η Τεχνητή Νοημοσύνη είναι παντού. Κάποιοι προβλέπουν ότι θα γίνουμε πολύ πλουσιότεροι, υγιέστεροι και πιο ελεύθεροι επειδή τα συνθετικά υποκατάστατα της εξειδικευμένης ανθρώπινης εργασίας θα μας εξυπηρετούν φθηνά και αποτελεσματικά στον ελεύθερο χρόνο μας. Ταυτόχρονα, άλλοι προειδοποιούν ότι οι δημιουργίες μας που μιμούνται τον άνθρωπο μπορεί να είναι τόσο εξειδικευμένες και αποτελεσματικές που θα μπορούσαν να αποδειχθούν ότι έχουν μια ασταμάτητη ικανότητα να μας αποφεύγουν, να μας κυριαρχούν ή να μας εξαλείφουν. Οπλισμένοι με όλη τη γνώση και τη συλλογιστική δύναμη που μπορεί να συγκεντρώσει ένας ηλεκτρονικός υπερ-εγκέφαλος, θα έχουμε πολύ μεγαλύτερα μέσα για να επιτύχουμε τους στόχους μας.
Ωστόσο, μπορεί επίσης να διαπιστώσουμε ότι ο καλύτερος τρόπος για να αποφασίσουμε πώς να ενεργήσουμε είναι να ρωτήσουμε έναν κατάλληλο αλγόριθμο Τεχνητής Νοημοσύνης ποιοι στόχοι είναι οι σωστοί. Οι συνέπειες όλων αυτών των οραμάτων μαζί δημιουργούν μια μεγάλη σύγχυση: Θα μας απελευθερώσουν και θα μας εμπλουτίσουν οι τεχνολογικές μας δημιουργίες ή θα μας καταστρέψουν;
Θα υπάρχουν για να μας υπηρετούν ή θα υπάρχουμε τελικά εμείς για να κάνουμε ό,τι μας διατάζουν;
Η high-tech καινοτομία της Τεχνητής Νοημοσύνης μας γεμίζει με την αίσθηση ότι έχουμε να κάνουμε με ένα φαινόμενο εντελώς άνευ προηγουμένου στην ανθρώπινη κατάσταση μέχρι σήμερα. Όσον αφορά τις υλικές λεπτομέρειες, μια τέτοια στάση φαίνεται απολύτως φυσική: Τα microchips ημιαγωγών δεν υπήρχαν πριν από 70 χρόνια και τα εκπληκτικά κατορθώματα που ορισμένοι αλγόριθμοι εκτελούν τώρα για εμάς καθημερινά φαίνονται άμεσα συνδεδεμένα με την τυπική υπολογιστική ισχύ αυτών των τεχνολογιών. Σε μεγάλο βαθμό για αυτόν τον λόγο, πολλοί άνθρωποι ατενίζουν το μέλλον της Τεχνητής Νοημοσύνης με ριζική ανησυχία, κατακλυσμένοι από την αίσθηση ότι τίποτα από όσα έχει βιώσει η ανθρωπότητα μέχρι τώρα δεν θα μπορούσε να μας προετοιμάσει για τις νέες προκλήσεις που πρόκειται να αντιμετωπίσουμε.
Επιπλέον, η καινοτομία φαίνεται δυσοίωνη, καθώς μας υπενθυμίζει τους περιορισμούς τόσο των βιολογικών όσο και των ψυχολογικών μας ικανοτήτων. Οι φουτουριστές σπεύδουν να επισημάνουν πόσο αργοί και αναξιόπιστοι στοχαστές είμαστε, σε υποτιθέμενη αντίθεση με τους υπεράνθρωπους ρομποτικούς εγκεφάλους που σύντομα μπορεί να μας κατακτήσουν. Αλλά ένα εξίσου σοβαρό και λιγότερο φανταστικό ερώτημα είναι το εξής: Εμπιστευόμαστε καν τον εαυτό μας ότι θα παραμείνουμε λογικοί απέναντι στην πρόσβαση κατ’ απαίτηση σε ολόκληρους, συνθετικούς, οπτικοακουστικούς κόσμους και προσωπικότητες που μπορούμε να δημιουργήσουμε και να ελέγξουμε για τη δική μας διασκέδαση; Πώς μπορούν οι άνθρωποι να ευδοκιμήσουν ή ακόμα και να συνεχίσουν να διατηρούν τον έλεγχο του πραγματικού κόσμου μόλις εθιστούν σε όλα όσα μπορούν να βιώσουν σε έναν ψεύτικο κόσμο- in a fake world?
Αν τα είδωλα δεν λειτουργούν καθόλου, τότε γιατί χρειάζεται η Tanakh να προειδοποιεί αδιάκοπα κατά της λατρείας τους;
Σε αντίθεση με το ξέφρενο συναίσθημα, έρχεται η καθησυχαστική σοφία του Σολομώντα: Δεν υπάρχει τίποτα καινούργιο κάτω από τον ήλιο. Ομολογουμένως, οι λεπτομέρειες κάνουν κάθε στιγμή και κάθε ανθρώπινη δημιουργία μοναδική, αλλά αντί να επικεντρωθούμε στις λεπτομέρειες του τρόπου λειτουργίας των υπολογιστών, ας εξετάσουμε τους διάφορους τρόπους με τους οποίους οι άνθρωποι μπορεί να επιδιώξουν να συσχετιστούν με την Τεχνητή Νοημοσύνη καθώς γίνεται πιο ισχυρή. Κάποιοι θέλουν έναν σύντροφο, έναν συνομιλητή που μπορεί να ακούει και να ανταποκρίνεται κατάλληλα. Άλλοι πρέπει να λύσουν πρακτικά προβλήματα στον πραγματικό κόσμο και θέλουν η Τεχνητή Νοημοσύνη όχι μόνο να προτείνει λύσεις αλλά ίσως και να τις εφαρμόζει ρομποτικά. Ίσως το πιο ανησυχητικό είναι ότι ορισμένοι έχουν υποστηρίξει τελευταία ότι οι αλγόριθμοι της Τεχνητής Νοημοσύνης σύντομα θα είναι τόσο πιο έξυπνοι από τους ανθρώπους που οι συστάσεις τους θα επιτρέψουν καλύτερη λήψη αποφάσεων από την εξάρτηση από τη δική μας κρίση, ακόμη και στο βαθμό που θα νιώθουμε υποχρεωμένοι να ακολουθήσουμε τις οδηγίες τους.
Σχέση, επιτυχία και καθοδήγηση. Μήπως η προσπάθεια απόκτησης αυτών των πραγμάτων από ανθρωπομορφικές, μεταλλικές και ορυκτές δημιουργίες δικής μας δημιουργίας χτυπάει καθόλου;
Οι αναγνώστες της Εβραϊκής Βίβλου (Tanakh) θα αναγνωρίσουν αμέσως την αναφορά στην αρχαία ειδωλολατρία εδώ. Τα chatbots μπορεί να είναι καινούργια, αλλά η διαμόρφωση χρυσού, ασημιού ή πέτρας σε ανθρώπινη μορφή και η προσκύνηση της εικόνας με την προσδοκία καθοδήγησης ή ευλογίας είναι πολύ παλιά. Κατά μία έννοια, είναι τόσο παλιά που ένα μεγάλο μέρος του σύγχρονου κόσμου έχει χάσει κάθε μνήμη για το γιατί η λατρεία ειδώλων ήταν, και σε ορισμένα μέρη εξακολουθεί να είναι, μια τόσο δημοφιλής πρακτική.
Αυτή η αμνησία αυξάνει την ευαισθησία μας σε νέες μορφές ειδωλολατρίας. Μέρος του λόγου για αυτή την παρακμή είναι ότι, από την εποχή του Διαφωτισμού, ήταν εύκολο να θεωρήσουμε την παγανιστική ειδωλολατρία ως μαγεία και δεισιδαιμονία στην οποία οι άνθρωποι ήταν πιο ευάλωτοι.
Υπάρχουν πολλά που είναι δίκαια σε αυτή τη στάση, καθώς η επιστήμη έχει απομυθοποιήσει τα φυσικά φαινόμενα. Αλλά η εστίαση σε ό,τι δεν λειτουργεί σχετικά με την ειδωλολατρία γρήγορα γίνεται μια επιβλαβής παρωπίδα μόλις καταλήξουμε να υιοθετήσουμε το αντίθετο.Η πεποίθησή μας είναι ότι αν κάποιο εργαλείο ή σχέδιο λειτουργεί καλά, τότε δεν πρέπει να ενέχει κανέναν κίνδυνο ειδωλολατρίας. Άλλωστε, δεν ακούγεται λίγο κούφια η ιδέα ότι η δύναμη των ειδώλων απευθύνεται μόνο σε ανθρώπους που έκαναν ανόητα λάθος;
Πράγματι, η Tanakh φαίνεται να διαφωνεί με μια τόσο απλοϊκή ιδέα. Η οπισθοδρόμηση του ισραηλιτικού έθνους στην ειδωλολατρία είναι ένα αμείλικτο θέμα σε όλη την Torah και τα μεταγενέστερα προφητικά βιβλία, και συμβαίνει συνεχώς και σε ποικίλα πλαίσια. Τα παιδιά του Ισραήλ γίνονται μάρτυρες θαυματουργής σωτηρίας που παρέχεται από το ίδιο το χέρι του Θεού στη Sea of Reeds, και μόνο εβδομάδες αργότερα, χοροπηδούν μπροστά σε ένα χρυσό μοσχάρι- golden calf. Ο βασιλιάς Σολομών ήταν ο σοφότερος των σοφών και χρησιμοποίησε τη μεγάλη του σοφία για να χτίσει τον πρώτο ναό στον Ένα Αληθινό Θεό-One True God στην Ιερουσαλήμ. Ωστόσο, μέχρι το τέλος της ζωής του, θυσίαζε σε απαγορευμένες, ξένες θεότητες.
Όταν ακούμε παραδείγματα όπως αυτά, πώς θα μπορούσαμε να φανταστούμε ότι η αφοσίωση σε ψεύτικους θεούς είναι εύκολα αποφευκτή για όσους έχουν επαρκή γνώση ή πίστη; Αντιθέτως, ο ήχος των παραδειγμάτων στη Tanakh υποδηλώνει ότι η avoda zara, ή «ξένη λατρεία», είναι μια διαρκής παγίδα και πειρασμός. Κατά συνέπεια, το να μάθουμε να την εντοπίζουμε στη σημερινή εποχή είναι τόσο χρήσιμο όσο και επείγον. Συγκεκριμένα, για να κατανοήσουμε πώς το σχόλιο της Tanakh για την ειδωλολατρία μπορεί να σχετίζεται με την επικείμενη εποχή της Τεχνητής Νοημοσύνης, βοηθάει να διαβάσουμε προσεκτικά τα σχετικά αποσπάσματα.
Το Ησαΐας 44:13-20 μας παρέχει αυτό που είναι ίσως η πιο σαφής προσπάθεια της Tanakh να σχολιάσει άμεσα την πρακτική της λατρείας των ειδώλων.
Αρχικά, η κύρια πρόθεση του προφήτη σε αυτό το διάσημο απόσπασμα φαίνεται να είναι ο χλευασμός: Από την άποψη εκείνων που διατηρούν την αφοσίωσή τους στον Θεό του Ισραήλ, η κατασκευή ενός ξύλινου ειδώλου πρέπει να θεωρείται απερίσκεπτη και άξια χλευασμού. Τι είδους ανόητος πρέπει να είσαι, ρωτάει ο Ησαΐας, για να μαγειρέψεις το δείπνο σου με μισό κομμάτι ξύλου και παρόλα αυτά να πιστεύεις ότι η φιγούρα δράσης που σκαλίζεις από το υπόλοιπο υλικό έχει τη δύναμη να σε σώσει; Αναμφισβήτητα, αυτό το είδος χλευασμού από το βιβλικό κείμενο βοήθησε να τεθεί το σκηνικό διανοητικά για τον τελικό θρίαμβο του Διαφωτισμού επί των δεισιδαιμονιών στη χριστιανική Ευρώπη. Αναμφίβολα, διάφορα ρεύματα τροφοδότησαν την ανάπτυξη της σύγχρονης επιστήμης κατά τη διάρκεια των αιώνων, αλλά ο καταρράκτης προφητικών φωνών που καταδικάζουν τη μαγεία ως διεστραμμένη τρέλα στην «Παλαιά Διαθήκη» της Βίβλου του Χριστιανισμού πρέπει να έκανε τη διαφορά.
Όπως συμβαίνει σχεδόν με κάθε απόσπασμα στο Tanakh, ωστόσο, αυτό το τμήμα στον Ησαΐα μεταφέρει ένα μήνυμα σε επίπεδα. Το επιφανειακό επίπεδο απορρίπτει τη λατρεία των ειδώλων ως προφανώς λανθασμένη, αλλά άλλες λεπτομέρειες, όπως η σχολαστική περιγραφή της χειροτεχνίας, αποκαλύπτουν μια πιο προσεκτική προσοχή στην παραγωγή. Με άλλα λόγια, ο προφήτης ξεκινά υπενθυμίζοντάς μας ότι, στο βαθμό που είμαστε σε θέση να κατασκευάσουμε χρήσιμα εργαλεία με ορισμένες προδιαγραφές σχεδιασμού, έχουμε κάποια ικανότητα να σκαλίσουμε και να διαμορφώσουμε ένα κομμάτι ξύλου σε μια μορφή που μπορεί να είναι σωτήρια, όπως μια βάρκα ή μια σκάλα. Ομοίως, η επακόλουθη αναφορά στην καύση ξύλων για μαγείρεμα και θέρμανση φαίνεται αρχικά σαν ένα μέσο για να ταπεινώσει την ψεύτικη θεότητα υπενθυμίζοντάς μας την αναλωσιμότητα του ειδώλου. Ωστόσο, μπορούμε επίσης να αναγνωρίσουμε σε αυτό ότι η χρήση ξύλου για την παραγωγή φωτιάς υπογραμμίζει περαιτέρω τη δύναμη του ανθρώπου ως τεχνολόγου.
Με αυτή τη ρύθμιση, η δημιουργία ενός θεού και η προσκύνηση ενώπιόν του αποκτούν ένα εντελώς διαφορετικό νόημα. Ο άνθρωπος ξεκινά να δημιουργήσει ένα μέσο αυτοσυντήρησης μέσω της κυριαρχίας της φύσης. Αλλά το δέος του για τη δύναμη της δημιουργίας του αναμειγνύεται ταραχωδώς με τον φόβο του ότι τα μέσα μπορεί να μην επαρκούν για το έργο που έχει αναλάβει. Στο τέλος, λαχταράμε να αγοράσουμε με τις προσπάθειές μας τη βεβαιότητα ενός καλού αποτελέσματος. Η συναλλακτική φύση της παγανιστικής λατρείας είναι δελεαστική επειδή καλλιεργεί την ψευδαίσθηση ότι είναι δυνατόν να αγοράσουμε το αποτέλεσμα που επιθυμούμε, όπως χρησιμοποιώντας φωτιά για να μαγειρέψουμε ένα γεύμα για τον θεό. Ωστόσο, αναγνωρίζουμε μια μετατόπιση στη σημασία με την εισαγωγή της λατρείας: Αυτό που ξεκίνησε ως προσπάθεια του ανθρώπου να υποτάξει τον κόσμο στη θέλησή του, κατέληξε με την υποταγή του στο θέλημα του θεού. Μόλις αυτή η νέα δυναμική εξουσίας εδραιωθεί, η σωτηρία για την οποία προσεύχεται ο άνθρωπος πραγματοποιείται σε μεγάλο βαθμό μέσω του αισθήματος ικανοποίησης που προέρχεται από το να έχει υπηρετήσει μια δύναμη που θεωρείται άξια υπηρεσίας.
Μήπως η προσπάθεια να αποκτήσουμε επιτυχία και καθοδήγηση από ανθρωπομορφικά, μεταλλικά και ορυκτά δημιουργήματα δικής μας δημιουργίας μας χτυπάει καθόλου το καμπανάκι;
Σε όλα τα παραπάνω υπονοείται η υπόθεση ότι τα είδωλα δεν έχουν τη σωτήρια δύναμη που τους αποδίδουν οι άνθρωποι. Κατά μία έννοια, φυσικά, αυτό ισχύει. Η ειρωνική απόρριψη της παγανιστικής μαγείας από την Tanakh επιβεβαιώνεται από τη σύγχρονη επιστήμη, την κριτική σκέψη και την κοινή λογική. Κι όμως, αν αυτό ήταν πραγματικά το τέλος της ιστορίας, θα μας έμενε ένα αρκετά μεγάλο αίνιγμα: Αν τα είδωλα δεν λειτουργούν καθόλου, τότε γιατί τόσοι πολλοί άνθρωποι πιστεύουν ότι λειτουργούν – και γιατί η Tanakh χρειάζεται να προειδοποιεί αδιάκοπα κατά της λατρείας τους; Μπορεί όντως η επιθυμία για ένα μέσο ελέγχου του κόσμου να είναι τόσο εξουθενωτικά ισχυρή που οι άνθρωποι θα συμμετέχουν σε παρηγορητικές μαζικές αυταπάτες που δεν έχουν καμία βάση στην πραγματικότητα; Ή μήπως, τουλάχιστον εν μέρει, τα είδωλα θα έπρεπε να θεωρούνται χρήσιμα μέσα που παρέχουν μεγάλη δύναμη σε όσους τα χρησιμοποιούν σωστά; Αυτό σίγουρα θα εξηγούσε σε μεγάλο βαθμό γιατί η λατρεία των ειδώλων είναι μια τόσο διαβολικά δύσκολη συνήθεια να σπάσει.
Η πραγματική απάντηση είναι ότι, ενώ τα είδωλα δεν είναι μαγικά με κανέναν τρόπο, μερικές φορές δίνουν τεράστια δύναμη στα χέρια εκείνων που τα ελέγχουν, μέσω της ικανότητάς τους να οργανώνουν και να συντονίζουν την ανθρώπινη συμπεριφορά μέσα σε συμβολικά πλαίσια. Τα ίδια τα είδωλα μπορεί να είναι απλώς μπιχλιμπίδια, κομμάτια από μέταλλο και ξύλο που δεν κάνουν τίποτα περισσότερο από το να παρέχουν κάτι για να τα βλέπει κανείς, αλλά η μεγάλη τους δύναμη έγκειται σε αυτό που μπορούν να σημαίνουν για έναν θεατή μέσα από τις ιστορίες και τις πρακτικές που οι άνθρωποι έχουν προσκολληθεί σε αυτά.
Η ανθρώπινη επιτυχία, από τη γεωργία μέχρι την πυραυλική βιομηχανία και τη νίκη στον πόλεμο, περιλαμβάνει ομαδική συνεργασία, η οποία με τη σειρά της απαιτεί κινητήριες δυνάμεις που βοηθούν στον καθορισμό των στόχων και τις τυπικές διαδικασίες που βοηθούν στην επίτευξή τους. Μέσω της μυθολογίας και των συμβολικών εικόνων, τα είδωλα μπορούν να διαδραματίσουν ρόλο στη διαμόρφωση της συλλογικής συνείδησης μιας κοινωνίας και στην παρακίνηση της ατομικής αυτοθυσίας για χάρη του γενικότερου καλού, το οποίο αυτές οι ιστορίες ορίζουν αφηγούμενοι πώς μεγάλοι άνδρες ή μυθικές μορφές το έχουν επιτύχει. Με άλλα λόγια, αυτές οι ιστορίες για τα διάφορα είδωλα και τι αντιπροσωπεύουν βοηθούν στην εξήγηση της φύσης και του κόσμου στον οποίο ζουν οι άνθρωποι.
Σε μεγάλο βαθμό, λόγω της χλευαστικής στάσης των προφητών απέναντι στην ειδωλολατρία, τείνουμε να θεωρούμε αυτές τις ιστορίες για τα είδωλα ως αυθαίρετες και ασήμαντες – σαγηνευτικούς μύθους που οι άνθρωποι πιστεύουν επειδή δημιουργούν συναρπαστικές ιστορίες. Αλλά τι γίνεται αν οι λεπτομέρειες των χαρακτηριστικών του ειδώλου και η σχετική λατρεία ενσταλάζουν ωφέλιμα σύνολα συμπεριφοράς στους πιστούς του; Οι Έλληνες ήταν διάσημοι για την ειδωλοποίηση τη σοφίας.
[Οι αρχαίοι Έλληνες ειδωλοποιούσαν τη σοφία μέσω της φιλοσοφίας, της μυθολογίας και των παροιμιών τους, θεωρώντας την ως το ύψιστο αγαθό. Φιλόσοφοι όπως ο Σωκράτης, ο Πλάτωνας και ο Αριστοτέλης επιδίωκαν να κατανοήσουν τον κόσμο μέσω της λογικής και της κριτικής σκέψης, ενώ θεές όπως η Αθηνά και η Μetis προσωποποίησαν τη σοφία στη μυθολογία τους. Η έμφαση στη σοφία ήταν επίσης εμφανής σε εγχάρακτες φράσεις όπως το «Γνώθι σαυτόν» και στην παράδοση της τιμής των σοφών μορφών ως σοφών]
Μπορεί κανείς στην παρούσα υψηλής τεχνολογίας, επιστημονική εποχή να ισχυριστεί ότι η ειδωλοποίηση της σοφίας δεν αποφέρει απτά πρακτικά οφέλη, ειδικά όσον αφορά την επιδίωξη της γνώσης για τον εαυτό της;
Η Torah θέτει αυτό το ακριβές ερώτημα στο επίκεντρο της πιο σαφούς εξέτασής της για την ειδωλολατρία στην αφήγηση. Το χρυσό μοσχάρι, ή egel zahav, μπορεί να είναι το πιο σημαντικό κείμενο απόδειξης για την κατανόηση της ειδωλολατρίας από την Torah, επειδή καταδεικνύει πόσο δύσκολο, ίσως και αδύνατο, είναι να αποφευχθεί η πρακτική. Οι Ισραηλίτες, έχοντας πρόσφατα δει τον Παντοδύναμο να καταστρέφει τον Pharaoh-Φαραώ και ολόκληρο τον στρατό του στη Sea of Reeds, κουράζονται να περιμένουν τον Μωυσή-Moses καθώς λαμβάνει αποκάλυψη στο βουνό και παρενοχλούν τον Αρχιερέα Ααρών να τους φτιάξει μια χυτή εικόνα από χρυσά δαχτυλίδια, για την οποία δηλώνουν: «Αυτοί είναι οι θεοί, Ισραήλ, που σε απεγκλώβισαν από την Αίγυπτο!»
Αυτό που είναι ενδιαφέρον είναι ότι ο λαός δεν στρέφεται σε μια νέα δύναμη, αλλά προσπαθεί ειλικρινά να δώσει συγκεκριμένη (αν και λανθασμένη) έκφραση στη λατρεία του Θεού, ο οποίος μόλις τους είχε απελευθερώσει από τη δουλεία. Με άλλα λόγια, το κείμενο υπογραμμίζει ότι ο πειρασμός της ειδωλολατρίας έγκειται στη δύναμή της να μας αναπροσανατολίσει μακριά από τον Θεό, ακόμη και όταν πείθουμε τους εαυτούς μας για την ακλόνητη πίστη μας.
Ο πειρασμός να συγκεκριμενοποιήσουμε τον ρόλο του Θεού στην ιστορία μέσω της δοξασίας της πρακτικής δεξιότητας ή της σοφίας είναι σχεδόν πάντα ακαταμάχητος. Το άρθρο πίστης μετά τον Διαφωτισμό υποστηρίζει ότι, μέσω της επιστήμης – και το πιο σημαντικό, μέσω της δύναμης όλων των πολλών τεχνολογιών που προκύπτουν από αυτήν – είναι δυνατό να ενισχυθεί σε μεγάλο βαθμό η παραγωγικότητα της ανθρώπινης εργασίας, έτσι ώστε να μπορούν να εξασφαλιστούν μεγαλύτερα διατροφικά, ιατρικά και υλικά οφέλη μέσω ηπιότερης και μικρότερης σωματικής προσπάθειας από τους ανθρώπους εργάτες. Με άλλα λόγια, όταν βλέπουμε τον κόσμο μέσα από τον υποτιθέμενα άθεο φακό της τεχνολογικής εποχής, ορθώς συμπεραίνουμε ότι η πρόοδος της υλικής μας κατάστασης κερδήθηκε μέσω της σωστής αφοσίωσης του ανθρώπου στο να γίνει πιο έξυπνος.
Είναι, επομένως, δύσκολο, αλλά και κάπως επείγον, να εξηγήσουμε γιατί το να σεβόμαστε τη δική μας σοφία πάνω απ’ όλα είναι λάθος, από βιβλικής άποψης. Ξεκινήσαμε αυτή τη συζήτηση προσπαθώντας να κατανοήσουμε τι σχέση έχουν τα είδωλα με την τεχνητή νοημοσύνη. Κατά μία έννοια, η σύνδεση έχει μια επιφανειακή προφανότητα:
Μιλάμε για ανθρωπόμορφες ή αλλιώς ανθρωπόμορφες συσκευές κατασκευασμένες από μέταλλο που θεωρούνται ότι διαθέτουν τρομερή δύναμη να βοηθούν, να ικανοποιούν ή ακόμα και να καθοδηγούν τους χρήστες τους. Όταν συγκρίνουμε νέα ανδροειδή με παλιές σκαλιστές εικόνες, τείνουμε να επικεντρωνόμαστε σε αυτό που φαίνεται να είναι βασικές διαφορές: Ένα άγαλμα δεν ενσάρκωνε πολύπλοκη μηχανική και δεν είχε σχεδιαστεί για να λαμβάνει δεδομένα εισόδου και να παράγει δεδομένα εξόδου με τον τρόπο που το κάνουν οι υπολογιστικοί μας αλγόριθμοι.
Η πηγή της σύγχυσής μας, ωστόσο, είναι η τάση μας να επικεντρωνόμαστε στην εμπειρία του μεμονωμένου καταναλωτή, ενώ η σωστή σύγκριση γίνεται με το άτομο ή την κάστα των ανθρώπων που ελέγχουν το είδωλο και τη λατρεία του.
Εικόνες θεών στεγάζονταν σε ναούς και οι πρακτικές και οι τελετουργίες που συνδέονταν με αυτές διατηρούνταν από ιερατεία, τα οποία με τη σειρά τους θα έπρεπε να εγκρίνονται και να διαχειρίζονται από βασιλιάδες ή άλλα κέντρα πολιτικής εξουσίας. Με αυτούς τους όρους, το είδωλο, με τις σχετικές ιστορίες, τις τελετές και τις θυσίες του, μπορεί να γίνει κατανοητό ως εργαλείο κοινωνικού ελέγχου. Με άλλα λόγια, μια επιτυχημένη λατρεία που βασίζεται σε μια λογικά σχεδιασμένη θεότητα θα μπορούσε να θέσει στα χέρια ενός ατόμου ή μιας μικρής ομάδας ανθρώπων την τεράστια, συγκεντρωμένη δύναμη μιας ολόκληρης κοινωνίας. Ακούγεται οικείο;
Όταν θαυμάζουμε σήμερα τα καλύτερα υπολογιστικά συστήματα Τεχνητής Νοημοσύνης μας, τείνουμε να σκεφτόμαστε τη μεγάλη τους ικανότητα ως εγγενή στο ίδιο το αντικείμενο: Ο κώδικας γράφεται, οι παράμετροι εκπαιδεύονται και όλα χωράνε σε αυτή τη μικρή συσκευή (ίσως στην παλάμη του χεριού σας).
Η αλήθεια, ωστόσο, είναι ότι όλοι αυτοί οι αλγόριθμοι είναι προϊόν εκπληκτικής προσπάθειας σε βιομηχανική κλίμακα, είτε σε επίπεδο σχεδιασμού, κατανάλωσης ενέργειας είτε σε άλλες πτυχές των φυσικών εγκαταστάσεων που απαιτούνται (από κέντρα δεδομένων έως συστοιχίες GPU) προκειμένου να δημιουργηθεί ένα λειτουργικό μοντέλο Τεχνητής Νοημοσύνης. Αυτά τα μερικές φορές παραμελημένα γεγονότα προστίθενται στη δήλωση ότι, όπως τα πυρηνικά όπλα, όλη η Τεχνητή Νοημοσύνη κατασκευάζεται μέσω μιας μεγάλης προσπάθειας ανθρώπινου συντονισμού. Έχει γίνει τόσο εντυπωσιακά ισχυρή από τον τρόπο που έχει αξιοποιήσει τη δύναμη ενός μεγάλου αριθμού ανθρώπων.
Είτε πρόκειται για αρχαία είδωλα είτε για τη σημερινή Τεχνητή Νοημοσύνη, το ουσιώδες σημείο είναι ότι το άτομο που ελέγχει τον τρόπο χρήσης του ειδώλου ή του ανδροειδούς κατέχει σχεδόν απόκοσμη δύναμη. Και η ροή αυτής της δύναμης διαμεσολαβείται από αυτό που οι άνθρωποι πάντα λαχταρούσαν και αναζητούσαν: ικανοποίηση, νόημα και καλές συμβουλές!
H Chabad-Lubavitch για την ΑΙ> Η γενετική διαφορά μεταξύ δύο οποιωνδήποτε ανθρώπων είναι κατά μέσο όρο 0,1% . Αυτό το 0,1% είναι που κάνει κάθε ζωή ιερή. Αν το σβήσουμε αυτό, μένει ένας αριθμός. Λιγότερο από ένα τούβλο στον τοίχο
Δευτέρα 20 Οκτωβρίου 2015
«Παιδιά», μας είπε στα Yiddish, «έχω δει ένα-δυο πράγματα στη ζωή και θέλω να σας πω κάτι: Τα χρήματα έρχονται και φεύγουν. Η τιμή έρχεται και φεύγει. Όλα παρασύρονται από τον άνεμο. Το μόνο πράγμα που μένει μαζί σου για μια ζωή είναι λίγο pnimiyut, λίγο βάθος πνεύματος
Ολα αυτά τα χρόνια που η συντακτική ομάδα του Κουρδιστού Πορτοκαλιού παρακολουθεί τους Διαταραγμένους τους Davos-αντίστοιχων forums και τις δόλιες Εργολαβίες τους [Αgenda 2030] καθώς και τη δράση των ανά τον κόσμο puppets τους, η πεποίθησή μας, ότι μόνo η Γνώση και το Πνεύμα μπορεί να αντιμετωπίσει την Διαταραχή τους και την Οργανωμένη Επιχείρηση Μείωσης του Κοστοβόρου Δυτικού Πληθυσμού, αποτελούσε ακλόνητο θεμέλιο στη συναρπαστική προσπάθειά μας.
Πλέον είμαστε απόλυτoι για την σημασία της Γνώσης και του Πνεύματος.
Το πιο ασφαλές επιχείρημα υπέρ αυτού είναι ότι και το deep state, η παγκόσμια elite, που χρησιμοποιεί τους διαταραγμένους Εργολάβους του Davos, κατάφερε να κυριαρχήσει στο κόσμο μας στη διάρκεια των δύο-τριών αιώνων (μία κουκίδα στην ανθρώπινη ιστορία) χάρη στη Γνώση και το Πνεύμα.
Λειτούργησαν μεθοδικά έχοντας επιστρατεύσει προθύμους επιστήμονες και φιλοσόφους, πάσης φύσεως διασημότητες, opinion leaders και πάει λέγοντας.
Περισσότερο και από τον Τρόμο ποντάρουν στην άγνοια, τη ραθυμία του ανθρώπου απέναντι στη Γνώση.
Αυτό για μας είναι πιο τρομακτικό ακόμη και από το ευγονικό όραμα (όσων “Γεννητόρων” απέμειναν ανάμεσα στη παγκόσμια elite) της Μείωσης του πληθυσμού και ειδικότερα του κοστοβόρου δυτικού πληθυσμού.
Πάρτε παράδειγμα την περίφημη ΑΙ, για την οποία ήδη τα ΜΜΕ, ακόμη κι εκείνα ιδιοκτησίας του deep state, αρχίζουν όλο και πιο συχνά να ψελλίζουν τον χαρακτηρισμό Φούσκα. Κι εδώ η Φούσκα είναι αξίας τρισεκατομμυρίων δολαρίων.
Ερχεται λοιπόν η Chabad-Lubavitch με δύο εκπληκτικά κείμενα-δοκίμια των Ραββίνων Tzvi Freeman και Eli Rubin τα οποία υπό προυποθέσεις θα μπορούσαν να είναι οι πνευματικές ακίδες που τρυπάνε τη φούσκα της διαβόητης ΑΙ.
Μια Τεχνητή Νοημοσύνη και ο τρόπος με τον οποίο προσεγγίζει τον άνθρωπο αποκαλύπτει ασέβεια στην “ποικιλόμορφη ενότητα”.
Ian Ford
Ξεκινάμε με το κείμενο του Rabbi Tzvi Freeman και αναδημοσιεύουμε στη συνέχεια το αντίστοιχο του Rabbi Eli Rubin.
[O Tzvi Freeman is the author of Bringing Heaven Down to Earth and, more recently, Wisdom to Heal the Earth. Subscribe to The Daily Dose of Wisdom and Freeman Files for regular updates]
Is AI the New Tower of Babel? Can we get it right this time?
By Tzvi Freeman/Chabad.org
[Tzvi Freeman, is the author of Bringing Heaven Down to Earth and, more recently, Wisdom to Heal the Earth. Subscribe to The Daily Dose of Wisdom and Freeman Files for regular updates]
Ο κόσμος μιλούσε μία γλώσσα και τις ίδιες λέξεις. Όταν μετανάστευσαν από την ανατολή, βρήκαν μια κοιλάδα στη γη Shin’ar και εγκαταστάθηκαν εκεί.
Είπαν ο ένας στον άλλον: «Ελάτε, ας πλάσουμε πλίθους και ας τους ψήσουμε».
Οι πλίθοι ήταν η πέτρα τους και ο πηλός χρησίμευε ως κονίαμα.
Είπαν: «Ελάτε, ας χτίσουμε για τον εαυτό μας μια πόλη και έναν πύργο που η κορυφή του θα φτάνει στον ουρανό. Ας κάνουμε όνομα, σε περίπτωση που διασκορπιστούμε σε όλο το πρόσωπο της γης-Let us make ourselves a name, in case we will be scattered over the face of the earth».
Τότε κατέβηκε ο Θεός για να δει την πόλη και τον πύργο που είχαν χτίσει τα παιδιά του Adam.
Είπε ο Θεός: «Να ένας λαός, όλοι να έχουν μία γλώσσα—και αυτό έχουν αρχίσει να κάνουν;! Τώρα τίποτα από όσα σκοπεύουν να κάνουν δεν θα τους ξεφύγει. Ελάτε, ας κατέβουμε και ας συγχέουμε τη γλώσσα τους, ώστε ο ένας να μην καταλαβαίνει τι λέει ο άλλος».
Ο Θεός τους διασκόρπισε από εκείνο το μέρος σε όλο το πρόσωπο της γης και σταμάτησαν να χτίζουν την πόλη. Ονομάστηκε λοιπόν Babel, επειδή αυτό ήταν το μέρος όπου ο Θεός μπέρδεψε (balal) τη γλώσσα ολόκληρου του κόσμου. Από εκεί ο Θεός τους διασκόρπισε σε όλο το πρόσωπο της γης.1
Τι είναι τόσο τρομερό σε ένα κατασκευαστικό έργο που ενώνει ολόκληρο τον κόσμο;
Δεν είναι μια εύκολη ερώτηση ως προς την απάντηση. Όπως θρήνησε ο Ραβίνος Eliezer, η ιστορία του Κατακλυσμού παρέχει όλη την πληροφορία για τη διαφθορά και το βίαιο έγκλημα.
Αλλά με τον Πύργο της Βαβέλ-Tower of Babel, το μόνο που μας λένε είναι ότι στον Θεό δεν άρεσε η ιδέα.2
Ποια ήταν λοιπόν η ιδέα;
Ίσως αυτό είναι ακριβώς το πρόβλημα. Ίσως δεν υπήρχε ιδέα.
Σκεφτείτε το ιστορικό. Η ανθρωπότητα μόλις είχε αναπτύξει μια νέα τεχνολογία – τεχνητές πέτρες-artificial stones (γνωστές και ως τούβλα) φτιαγμένες από λάσπη. Οι άνθρωποι άρχισαν να τις στοιβάζουν όλο και πιο ψηλά. Όπως συμβαίνει συχνά με τη νέα τεχνολογία, φτάνουν στον παράγοντα της «απροσδόκητης αναδυόμενης ιδιότητας-unexpected emergent property»: Ένα τούβλο είναι απλώς ένα τούβλο. Δύο τούβλα δεν είναι πολύ περισσότερα. Αλλά μόλις αποκτήσεις πολλά τούβλα, αν το κάνεις σωστά, αποκτάς μια κατασκευή, όπως ένα σπίτι ή έναν πύργο.
Το wow χτύπησε τη Babel. Έπαθαν εμμονή με τη νέα τους εφεύρεση, την κατασκευή προς τον ουρανό.
Είπαν: «Θα κάνουμε όνομα για τον εαυτό μας! Θα γίνουμε διάσημοι!» 3
Όχι για να παρέχουμε στέγαση. Όχι για να προωθήσουμε την ειρήνη και την αρμονία. Να γίνουμε διάσημοι.
Η φήμη είναι η φιλοδοξία όσων δεν βλέπουν κανένα σκοπό στη ζωή
Για να παραφράσω τον μεγάλο χαλαχιστή, Ραβίνο Moshe Isserles, η φήμη είναι η φιλοδοξία όσων δεν βλέπουν κανένα σκοπό στη ζωή. Έτσι, οι κατασκευαστές του Babel’s tower δεν έβλεπαν κανένα σκοπό σε τίποτα. Ήθελαν απλώς να χτίσουν κάτι μεγάλο για να νιώσουν μεγάλοι. 4
Και αυτό είναι ένα μεγάλο πρόβλημα. Γιατί όταν χρησιμοποιείς την τεχνολογία χωρίς σκοπό, δεν είσαι πλέον ο κύριός της. Είσαι ο σκλάβος της.
Bricks Versus Human Life

Ο Ραβίνος Pinchas είπε: Δεν υπήρχαν πέτρες στη Babel για να χτίσουν την πόλη και τον πύργο. Τι έκαναν; Έπλαθαν τούβλα, τα έψησαν και έχτισαν με αυτά μέχρι να τον χτίσουν σε ύψος επτά χιλιομέτρων…
Αν ένας άνθρωπος έπεφτε και πέθαινε, δεν του έδιναν σημασία, αλλά αν έπεφτε ένα τούβλο, καθόντουσαν και έκλαιγαν και έλεγαν: Αλίμονο σε εμάς! Πότε θα φέρουμε άλλο τούβλο εκεί πάνω για να το αντικαταστήσει;5
Η ανθρωπότητα είχε εφεύρει μια νέα τεχνολογία και αυτή η τεχνολογία επανεφεύριζε την ανθρωπότητα. Να το: Η ανθρωπότητα είχε εφεύρει μια νέα τεχνολογία και αυτή η τεχνολογία επανεφεύρει την ανθρωπότητα. Ο πύργος είχε καταστήσει τη ζωή του χτίστη άχρηστη, ενώ το τούβλο που φτιάχτηκε από λάσπη εκείνο το πρωί ήταν τώρα άξιο δακρύων.
Το Βιβλίο της Γένεσης-Book of Genesis δεν είναι ένα βιβλίο ιστοριών. Είναι ένα βιβλίο πρωτοτύπων από τον Συγγραφέα όλων των πρωτοτύπων-by the Author of all prototypes.
Το ίδιο και εδώ: Αναπτύσσουμε νέα τεχνολογία για να ενδυναμώσουμε τα ανθρώπινα όντα, παρέχοντάς τους μεγαλύτερη κυριαρχία στο περιβάλλον τους, μεγαλύτερη άνεση και υψηλότερο βιοτικό επίπεδο. Ωστόσο, κατά ειρωνικό τρόπο, η εμμονή μας με την τεχνολογία συχνά μειώνει την αξία των ατομικών ανθρώπινων ζωών που αυτή έρχεται να βελτιώσει.
Σκεφτείτε την μεταχείριση των εργατών εργοστασίων από την αυγή της Βιομηχανικής Επανάστασης-Industrial Revolution. Ή την άνοδο των κομμουνιστικών και φασιστικών ιδεολογιών του 20ού αιώνα.
Ή τους αλγόριθμους και την Τεχνητή Νοημοσύνη [algorithms and AI] που κυριαρχούν ολοένα και περισσότερο στην καθημερινότητά μας σήμερα.
Efficiency Versus Diversity [Αποτελεσματικότητα έναντι Ποικιλομορφίας]
Αν μπορέσουμε να κατανοήσουμε καλύτερα τη δυναμική πίσω από αυτή την αρνητική αντιστοιχία αξιών, θα μπορέσουμε καλύτερα να την αντιστρέψουμε. Θα μπορούσαμε να διασφαλίσουμε ότι η τεχνολογία κάνει πάντα την πραγματική της δουλειά και αυξάνει την αξία της ζωής.
Ας σκεφτούμε λοιπόν για ένα λεπτό: Πώς προκύπτει αυτή η ειρωνεία; Αναπτύσσουμε τεχνολογία για την ευκολία μας. Αυτή είναι η εντολή που της αναθέτουμε – να μας ενδυναμώσει. Αλλά έχει η τεχνολογία μια δική της αντιεντολή;
Κατά κάποιο τρόπο, ναι. Η τεχνολογία έχει μια απαίτηση από τους δημιουργούς της. Απαιτεί αποτελεσματικότητα. Και το μεγαλύτερο εμπόδιο στην τεχνολογική αποτελεσματικότητα είναι αυτό το ιδιόρρυθμο μικρόβιο ότι όλοι οι άνθρωποι είναι διαφορετικοί μεταξύ τους. Η ποικιλομορφία μας μας καθιστά λιγότερο προβλέψιμους, δημιουργεί απαιτήσεις για ειδικές περιπτώσεις και αφήνει πολύ περισσότερο περιθώριο για λάθη.
Μακάρι όλοι οι άνθρωποι να ήταν ίδιοι, η τεχνολογία θα ήταν πολύ πιο εύκολη.
Όπως με αυτά τα τούβλα. Αν όλοι οι άνθρωποι ήταν ίδιοι, όλα τα τούβλα που θα έφτιαχναν θα φαίνονταν ίδια. Όλα θα τοποθετούνταν με τον ίδιο τρόπο, με τον ίδιο ρυθμό. Το κτίριο θα ανεγείρονταν πολύ πιο γρήγορα και πιο εύκολα.
Για να πούμε την αλήθεια, είμαστε ως επί το πλείστον ίδιοι. Η γενετική διαφορά μεταξύ δύο οποιωνδήποτε ανθρώπων είναι κατά μέσο όρο 0,1% – πολύ λιγότερο από τα περισσότερα ζώα.
Αλλά αυτό το 0,1% είναι που μας παρέχει τέχνη, μουσική, επιστήμη, χαρά, αγάπη, δράμα, νόημα και αυτοεκτίμηση. Αν τα σβήσουμε αυτά, καμία ζωή δεν είναι ιερή. Όλοι γινόμαστε απλώς ένας ακόμη αριθμός. Λιγότερο από ένα τούβλο στον τοίχο.
Ο Freeman Dyson αποκάλεσε την ποικιλομορφία «τον κυρίαρχο νόμο του σύμπαντος-the ruling law of the universe». Η τεχνολογία έχει τη δύναμη να εκμεταλλευτεί αυτή την ποικιλομορφία και να ενδυναμώσει το άτομο. Ή να την εξαλείψει.
Οι σοφοί του Talmud είχαν έντονη επίγνωση της αξίας της ανθρώπινης ποικιλομορφίας και της τάσης να την παραμερίζουν όταν έχουν να κάνουν με μεγάλες μάζες ανθρώπων. Δίδαξαν:
Κάποιος που βλέπει πλήθη Ισραήλ πρέπει να λέει (όχι «Ουάου! Τι τόσοι πολλοί άνθρωποι!» Αλλά μάλλον…), «Ευλογημένος είσαι, Θεέ, ο Θεός μας, που είσαι σοφός για όλα τα μυστικά».
Γιατί αυτή η ευλογία; Επειδή τα μυαλά τους είναι όλα διαφορετικά και τα πρόσωπά τους είναι όλα διαφορετικά (και σε αυτό πρέπει να εστιάσετε).6
Αλλά όταν χτίζετε χωρίς σκοπό, μόνο και μόνο για να γίνετε διάσημοι, ή για να βγάλετε πολλά χρήματα, ή για να παραμείνετε μπροστά από τον ανταγωνισμό, τότε βλέπετε μόνο μια μάζα ανθρώπων εκεί έξω. Και η τεχνολογία σας τούς αντιμετωπίζει με αυτόν τον τρόπο.
The Algorithms of Babel

Πάρτε για παράδειγμα την «προσαρμοσμένη εμπειρία-customized experience» σας στο διαδίκτυο και τα αγαπημένα σας μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Η πραγματική προσαρμογή της ατομικής σας εμπειρίας είναι απλώς πολύ επίπονη για μια μηχανή. Αντίθετα, είναι πιο εύκολο να τροποποιήσουν εσάς και τις συμπεριφορές σας ώστε να ταιριάζουν στην εμπειρία εκείνων που ταιριάζουν στον τύπο δεδομένων σας.
Το αποτέλεσμα είναι μια παράξενη κατάσταση όπου η συνδεσιμότητά μας μας πολώνει, δημιουργεί κατάθλιψη και υπονομεύει την αυτοεκτίμηση και την υγιή ανάπτυξη των εφήβων. Αυτό συμβαίνει επειδή δεν είμαστε ο κύριος, ούτε καν ο πελάτης, αλλά το προϊόν. Οι καταναλωτές είναι οι διαφημιστές που θέλουν τους βολβούς των ματιών σας. Και ο πιο αποτελεσματικός τρόπος για να το πετύχουν αυτό είναι να σας μειώσουν σε μια σταγόνα.
Όπως το έθεσε πρόσφατα ένας εύγλωττος σχολιαστής>
Το Spotify πιστεύει ότι τα νανουρίσματα είναι η μαρμελάδα σας επειδή για μερικές εβδομάδες βάζετε το παιδί σας για ύπνο.
Η αλήθεια της συγκέντρωσης, των μεταδεδομένων, είναι ότι το «για εσάς» όλων αυτών παίρνει τη δύναμή του από τη μοντελοποίηση όλων όσων δεν είναι, στην πραγματικότητα, εσείς. Είστε τυπολογικοί, μια προβλέψιμη απόκλιση από τον μέσο όρο. Το «εσύ» που γνωρίζουν οι συσκευές σου είναι μια σκιά του πού βρίσκονται οι ομότιμοι χρήστες δεδομένων σου.7
Με άλλα λόγια, αν έπεφτες από τον web-tower, θα θρηνούσαμε την απώλεια πιθανών δεδομένων προς επεξεργασία.
Τώρα φανταστείτε ότι ήσασταν ο κύριος της δικής σας διαδικτυακής εμπειρίας. Φανταστείτε ότι ήταν πραγματικά προσαρμοσμένη στα μοναδικά σας ταλέντα και ανησυχίες. Αυτοί οι αλγόριθμοι θα μπορούσαν να σας ενδυναμώνουν να βελτιώσετε τη ζωή σας και να επιτύχετε τους στόχους σας. Θα μπορούσαν να σας συνδέσουν με άλλους με τρόπους που φέρνουν μεγαλύτερη κατανόηση και αρμονία.
Θα μπορούσαμε όλοι να χτίζουμε έναν νέο, μεγαλύτερο και καλύτερο Πύργο της Βαβέλ-Tower of Babel, αλλά αυτή τη φορά με έναν σκοπό. Αυτή τη φορά, ο Θεός θα μπορούσε να πει: «Ουάου! Κοίτα τι έφτιαξαν τα πλάσματά Μου-Wow! Look what My creatures have made!»
Φανταστείτε ότι ήσασταν ο κύριος της δικής σας διαδικτυακής εμπειρίας. Αυτοί οι αλγόριθμοι θα μπορούσαν να σας ενδυναμώνουν να βελτιώσετε τη ζωή σας και να επιτύχετε τους στόχους σας. Αλλά η τεχνολογία που πλησιάζει περισσότερο στην επισκευή των χαμένων τούβλων της Babel είναι το LLM – το μεγάλο γλωσσικό μοντέλο-the large language model.
The Emergent Properties of Babel
Πώς τράβηξε ο Θεός το χαλί κάτω από τον Πύργο της Βαβέλ-Tower of Babel; Έκλεψε τα τούβλα; Αφαίρεσε τη λάσπη; Κούνησε τη γη;
Η δυνατότητα για παγκόσμια συνεργασία εμποδίστηκε. Και σήμερα, φαίνεται ότι το LLM [large language model] μπορεί να έχει αποκαταστήσει αυτή τη δύναμη.
Τίποτα από τα παραπάνω.
Επειδή οι ανθρώπινες κατασκευές δεν είναι φτιαγμένες από κανένα από αυτά. Η μητρική τεχνολογία και το θεμέλιο όλων των ανθρώπινων προσπαθειών δεν είναι ούτε ο τροχός ούτε ο φούρνος. Είναι η γλώσσα.
Η γλώσσα είναι το εργαλείο που μετατρέπει πολλαπλά ανθρώπινα μυαλά σε ένα ενιαίο δίκτυο. Επιτρέπει τη συνεργασία με τρόπους αδιανόητους για οποιοδήποτε άλλο είδος στον πλανήτη. Και απολύτως όλα όσα χρησιμοποιείτε, από το φαγητό στο πιάτο σας μέχρι το δοκίμιο που διαβάζετε τώρα, παράγονται μέσω αυτής της συνεργασίας.
Όταν ο Θεός «μπέρδεψε τη γλώσσα τους, έτσι ώστε το ένα άτομο να μην καταλαβαίνει το άλλο»,8 η δυνατότητα για παγκόσμια συνεργασία εμποδίστηκε. Και σήμερα, φαίνεται ότι το LLM μπορεί να έχει αποκαταστήσει αυτή τη δύναμη. Αν μπορούμε να το κάνουμε σωστά αυτή τη φορά, με σκοπό και ευεργετική πρόθεση, τότε, με τα λόγια του Θεού, «Τίποτα από όσα προτίθενται να κάνουν δεν θα είναι εκτός εμβέλειας τους».9
Για να χρησιμοποιήσετε ένα εργαλείο σκόπιμα, πρέπει να κατανοήσετε τι ουσιαστικά είναι, ώστε να μην παρασυρθείτε από την αναλαμπή του. Με τα LLM, η αναλαμπή μπορεί να είναι συντριπτική.
Ένα LLM, όπως το GPT της Open AI ή το Claude της Anthropic, μοντελοποιεί το σύνολο όλων των ανθρώπινων λέξεων που είναι ψηφιακά διαθέσιμες. Αρχικά, ο στόχος ήταν απλώς να προβλεφθεί ποια λέξη θα ακολουθήσει. Πώς κάνουν οι LLM τις προβλέψεις τους; Συλλέγοντας μοτίβα – εξετάζοντας τι συμβαίνει συνήθως στη συνέχεια. Και εδώ πάλι, σε πολύ μεγάλη κλίμακα, αναδύονται απροσδόκητες ιδιότητες.
Προβλέποντας την επόμενη λέξη, τα LLM καταλήγουν να μοντελοποιούν την έννοια και το πλαίσιο αυτής της λέξης. Διαφορετικά πλαίσια, διαθέσεις και συναισθήματα δημιουργούν διαφορετικά μοτίβα λέξεων. Εκεί μας χτυπάει ο παράγοντας «ουάου-wow», με όλα τα ωωω και τα ααα: Το LLM καταλήγει να μοντελοποιεί όχι μόνο την ανθρώπινη σκέψη, αλλά και το πάθος. Αρχίζει να ακούγεται ανθρώπινο.
Δυσκολεύομαι να αποφύγω τους ανθρωπομορφισμούς εδώ και βασίζομαι σε εσάς, τον αναγνώστη, για να πιάσετε την απόχρωση. Δεν θέλω να πω ότι αυτοί οι LLM «κατανοούν» ή «καταλαβαίνουν» το νόημα, το πλαίσιο, το πάθος κ.λπ. Δεν βλέπω κανένα λόγο να πιστεύω ότι είναι έτσι.
Αντίθετα, μοντελοποιούν αυτά τα πράγματα, όπως ένα διάγραμμα ή ένα γράφημα μοντελοποιεί κάθε είδους δυναμικά φαινόμενα σε στατική δισδιάστατη μορφή. Κανείς δεν θα έλεγε ότι ένα γράφημα που απεικονίζει τις διακυμάνσεις των συναλλαγματικών ισοτιμιών καταλαβαίνει τι είναι το νόμισμα. Ομοίως, δεν υπάρχει λόγος να πιστεύουμε ότι ένα chatbot κοινωνικών μέσων- a social media chatbot νιώθει πραγματικά κάτι για εσάς ή καταλαβαίνει οτιδήποτε απολύτως.
Αλλά μπορεί να κάνει κάτι που δεν περιμέναμε ότι θα προέκυπτε μόνο από τη γλώσσα. Από όσο γνωρίζω, κανείς δεν είχε διατυπώσει τη θεωρία ότι θα μπορούσατε να μοντελοποιήσετε τη νοημοσύνη και το συναίσθημα απλώς μαθαίνοντας να προβλέπετε την επόμενη λέξη.
Έτσι μας εντυπωσιάζει. Κάτι που μας θέτει σε κίνδυνο. Τείνουμε να λατρεύουμε πράγματα που μας εντυπωσιάζουν. Πράγματι, υπάρχουν και εκείνοι που ήδη το κάνουν.
Rewiring Babel

Αν βάλετε μια Ταλμουδική συζήτηση-Talmudic discussion σε μια δωρεάν διαδικτυακή εφαρμογή, αυτή θα σας παρουσιάσει ένα ηχητικό εργαστήριο που θα διευκρινίζει το κείμενο. Αν βάλετε ένα βαθυστόχαστο κείμενο καμπαλιστικής θεοσοφίας-kabbalistic theosophy σε μια άλλη δωρεάν εφαρμογή, θα έχετε ένα podcast με όλα τα ανθρωπόμορφα χαχανητά και βήχα που θα διευκρινίζουν το νόημά του. Γεια σου, μαμά! Πρέπει να το ακούσεις αυτό! Κοίτα τι έφτιαξα!
Φυσικά, δεν έφτιαξες τίποτα. Αλλά η εφαρμογή σίγουρα κάτι έχει κάνει. Έχει κινήσει με οδοστρωτήρα αυτό το κείμενο και το έχει ισοπεδώσει στο τοπίο.
Τα χτυπήματα και οι εκτροπές κατά μήκος της διαδρομής του Talmud που ανοίγουν δρόμους για πνευματικά ταξίδια έχουν εξομαλυνθεί σαν να μην υπήρχαν ποτέ. Τα βάθη των καμπαλιστικών κειμένων-kabbalistic texts έχουν αναμειχθεί άψογα με τις κοινοτοπίες «οι θρησκείες είναι όλες ένα και το αυτό» της διαχρονικής φιλοσοφίας.
Θα μπορούσατε να πείτε: «Είναι τόσο ωραίο. So cool. Τόσο μεσσιανικό. Ας το χτίσουμε μέχρι τον ουρανό!»
Υπάρχουν τρόποι, καταπληκτικοί τρόποι με τους οποίους αυτά τα εργαλεία θα μπορούσαν να υπηρετήσουν και να διαφωτίσουν την ανθρωπότητα. Τα περισσότερα, αν όχι όλα, είναι συνεργατικά. Ή θα μπορούσατε να πείτε: «Τι προσφέρω στον κόσμο που είναι μοναδικό και αυθεντικό, που μόνο ένας άνθρωπος μπορεί να προσφέρει;»
Υπάρχουν τρόποι, καταπληκτικοί τρόποι με τους οποίους αυτά τα εργαλεία θα μπορούσαν να υπηρετήσουν και να διαφωτίσουν την ανθρωπότητα. Τα περισσότερα, αν όχι όλα, είναι συνεργατικά.
Αντιμετωπίζουμε τεράστιες προκλήσεις σήμερα σε τομείς εξαιρετικά πολύπλοκων συστημάτων. Η εξειδίκευση έχει εμποδίσει την ιατρική περίθαλψη να δει τον ολιστικό άνθρωπο. Άλλες ολιστικές επιστήμες, όπως οι περιβαλλοντικές μελέτες, η εξοικονόμηση ενέργειας και ο πολεοδομικός σχεδιασμός, παρουσιάζουν πολυπλοκότητα πέρα από τα όρια των τρεχόντων εργαλείων μας.
Στο σύντομο χρονικό διάστημα που είναι διαθέσιμo τo LLM–large language model, έχουν σημειωθεί πρόοδοι σε αυτούς και σε άλλους ευεργετικούς τομείς που ήταν αδιανόητες πριν από την έλευση του LLM.
Σε κάθε μία από αυτές τις περιπτώσεις, αυτά τα μοντέλα εφαρμόζονται με έναν σαφώς δηλωμένο και σαφώς καθορισμένο σκοπό. Όσοι τα εφαρμόζουν γνωρίζουν καλά γιατί τα χρησιμοποιούν και τους περιορισμούς τους.
Δεν στοιβάζουν τούβλα το ένα πάνω στο άλλο και λένε: «Ας δούμε πόσο ψηλά μπορεί να φτάσει αυτό το τέρας!» Αυτοί είναι άνθρωποι που συνεισφέρουν συνειδητά και σκόπιμα στην ευημερία της ανθρωπότητας. Και αυτά είναι έργα που χαρακτηρίζονται από έναν πρωτοφανή βαθμό συνεργασίας, όπου κάθε άτομο παρέχει τη δική του μοναδική και πολύτιμη συνεισφορά.
Σε αυτά τα έργα, αυτό που λάμπει είναι η συνειδητοποίηση ότι είμαστε πραγματικά πολλές ψυχές που είναι ένα, σε έναν κόσμο που είναι εκπληκτικά ένα με τους πολυποίκιλους τρόπους του, αντανακλώντας την απόλυτη, άπειρη ενότητα του Δημιουργού.
Η διασπορά της Βαβέλ αποδίδει καρπούς. Πράγματι, ίσως τελικά να μην ήταν τιμωρία.
Ίσως ο Θεός θαύμαζε πραγματικά αυτό που έκαναν τα πλάσματά Του. Αλλά είπε: «Πρέπει να το κάνετε αυτό σωστά. Και για να το κάνετε αυτό, πρέπει πρώτα να εκτιμήσετε το φάσμα της ποικιλομορφίας σας, διάσπαρτα σε όλο τον πλανήτη με πολλές χιλιάδες γλώσσες, χιλιάδες πολιτισμούς και δισεκατομμύρια ατομικές αντιλήψεις για τη ζωή».
Η διασπορά της Βαβέλ-dispersion of Babel αποδίδει καρπούς. Πράγματι, ίσως τελικά να μην ήταν τιμωρία. «Τότε μπορείτε να επιστρέψετε μαζί και να χτίσετε αυτόν τον πύργο. Έτσι ώστε κάθε μία από αυτές τις μοναδικές εμπειρίες να λάμψει μέσα του».
It’s Up to You
Είναι εύκολο να πείτε, «Δεν μπορώ να κάνω τίποτα γι’ αυτό. Είμαι απλώς ένα γρανάζι στον τροχό». Και είναι αλήθεια ότι μεγάλο μέρος της κατάχρησης της τεχνολογίας οφείλεται στην εμπιστευτική υποδομή που οι κυβερνήσεις έχουν σε μεγάλο βαθμό αγνοήσει ή ίσως έχουν βοηθήσει στη δημιουργία της.
Αλλά ένα μεγάλο μέρος εξαρτάται από το άτομο. Πριν χρησιμοποιήσετε οποιοδήποτε εργαλείο, διευκρινίστε στον εαυτό σας δύο ερωτήσεις: Τι θέλω να επιτύχω; Και ποια μοναδική αξία παρέχει αυτό το επίτευγμα στον κόσμο;
Πιθανότατα, θα θελήσετε να εμπλέξετε και άλλους. Και θα ανακαλύψετε ότι σήμερα αυτό έχει γίνει δυνατό με τρόπους που δεν είχαμε φανταστεί ποτέ πριν.
Ονομάστε το νοοτροπία Μεσσία-Moshiach mindset. Επειδή ο Μεσσίας δεν είναι απλώς ένα άτομο. Είναι η ιδέα ότι αυτός ο κόσμος αξίζει την επένδυσή μας. Ότι είναι ουσιαστικά καλός. Περισσότερο από αυτό, είναι ουσιαστικά θεϊκός. Εξαρτάται απλώς από εμάς να το αποκαλύψουμε αυτό.
Το απόλυτο tikkun του Πύργου της Βαβέλ-Tower of Babel θα είναι το Bet Hamikdash – ο ναός στην Ιερουσαλήμ που θα χτιστεί από τον Μεσσία. Θα είναι ένα κτίριο με σκοπό. Όχι για λόγους μεγαλείου. Αλλά για να λάμψει θεϊκό φως στον κόσμο, να φωτίσει κάθε δημιουργία με το νόημά της και κάθε άτομο με τον σκοπό της ύπαρξής του.
Σε κάθε πράγμα που κάνετε, με οποιαδήποτε τεχνολογία χρησιμοποιείτε, προσθέστε μια ακόμη πέτρα σε αυτή τη μεγαλοπρεπή κατασκευή. Τώρα που η ανθρωπότητα μπορεί να είναι ξανά ένα, αυτή τη φορά βεβαιωθείτε ότι θα είναι μια όμορφη, ποικιλόμορφη ενότητα.
Genesis 11:1-9.
Midrash Rabbah, Genesis 38:6
Torat Ha’Olah 3:73. See also Likutei Sichot, vol. 3, Noach.
Pirkei D’Rabi Eliezer 24:6.
Megan Houser, AI Is a Hall of Mirrors, The New Atlantis, Spring 2024.
Η Chabad-Lubavitch με δοκίμιο της υπενθυμίζει στους fans της Τεχνητής Νοημοσύνης [ΑΙ] ότι ο Θεός Δημιούργησε τον Άνθρωπο
Σάββατο 18 Οκτωβρίου 2025
Στο Κουρδιστό Πορτοκάλι καθώς το Κίνημα της ΑΙ είχε αρχίσει να “φουσκώνει” με τρις δολάρια, συνηθίζαμε να επαναλαμβάνουμε το σχόλιο του φοβερού Warren Buffet για την ΑΙ. Την απεκάλεσε τη Νέα Μεγάλη Βιομηχανία της Απάτης.
[Σημειώστε ότι ο Buffet έχει πει για την διαβόητη Ανανεώσιμη Ενέργεια ότι Δεν Μπορείς να Αποκτήσεις Μωρό σε Ενα Μήνα αφήνοντας 9 Γυναίκες Εγκύους]
Καθώς οι διαταραγμένοι του WEF και οι ευγονιστές χειριστές τους σπαζοκεφαλιάζουν ώστε να υλοποιήσουν την Μείωση του Κοστοβόρου (δυτικού) Πληθυσμού ρίχνουν ένα ακόμη Εργαλείο ανάμεσα στο Αναλώσιμο Πλήθος (το οποίο “επέλεξε” παθητικά αυτό το ρόλο), την περίφημη ΑΙ για την οποία οι fans διαρρηγνύουν τα ιμάτια τους.
Έρχεται λοιπόν o ιστότοπος της Chabad με ένα εκπληκτικό δοκίμιο που υπογράφει ο Eli Rubin στην ουσία να αποδομήσει τη Φούσκα της Τεχνητής Νοημοσύνης [για την οποία κάνουν πλέον λόγο και τα ελεγχόμενα από το deep state media] υπενθυμίζοντας στους διαταραγμένους εκεί έξω ότι ο Θεός Δημιούργησε τον Άνθρωπο και πως [αυτό το λέμε εμείς] όσοι πιστεύουν ότι μπορούν να γίνουν Θεός, δεν είναι παρά Aνόητοι.
Aκριβώς έτσι τους απεκάλεσε και ο Warren Buffet.
To δοκίμιο έχει τίτλο Adam, το Ομιλούν Πλάσμα: Για την Ανθρωπότητα και τη Γλώσσα στην Εποχή της Τεχνητής Νοημοσύνης
>Πάμε λοιπόν>
Ο Eli Rubin, συνεργαζόμενος συντάκτης στο Chabad.org, είναι ο συγγραφέας του βιβλίου Kabbalah and the Rupture of Modernity: An Existential History of Chabad Hasidism (Stanford University Press, 2025). Ήταν συν-συγγραφέας του βιβλίου Social Vision: The Lubavitcher Rebbe’s Transformative Paradigm for the World (Herder and Herder, 2019). Σπούδασε Χασιδική λογοτεχνία και Εβραϊκό Δίκαιο [Chassidic literature and Jewish Law] στο Rabbinical College of America και στο Yeshivot στο Ηνωμένο Βασίλειο, τις ΗΠΑ και την Αυστραλία, και έλαβε το διδακτορικό του από το Department of Hebrew and Jewish Studies, University College London.
Part I – Ύπαρξη και Ανθρωπότητα [Being and Humanity]
Τι σημαίνει να είσαι άνθρωπος; Είναι ένα μεγάλο ερώτημα, και ένα διαχρονικό. Αλλά σε ένα νέο πλαίσιο αποκτά μια νέα μορφή. Πριν από λίγο καιρό, παρακολούθησα μια σύνοδο κορυφής αφιερωμένη στην εξελισσόμενη συνάντηση του Ιουδαϊσμού με την τεχνητή νοημοσύνη, κάτι που προσπαθώ εδώ και καιρό να αγνοήσω. Σε σύντομο χρονικό διάστημα, προσκλήθηκα να συμμετάσχω σε μια συζήτηση σε panel που απαντούσε σε αυτό το σημαντικό ερώτημα.
By Eli Rubin
Το πρώτο πράγμα που μου ήρθε στο μυαλό ήταν ο παραδοσιακός εβραϊκός χαρακτηρισμός του ανθρώπου ως medaber, του ομιλούντος πλάσματος. Πολλά έχουν ήδη ειπωθεί για την πιθανότητα η νοημοσύνη της ανθρωπότητας να ξεπεραστεί από την Τεχνητή Νοημοσύνη και τις πιθανές συνέπειες για την κατανόησή μας για το τι σημαίνει να είσαι άνθρωπος.
Συγκριτικά λίγα έχουν ειπωθεί ακόμη για το αν η επιταχυνόμενη ικανότητα της Τεχνητής Νοημοσύνης να εκτελεί με επιτυχία εργασίες που βασίζονται στη γλώσσα θα πρέπει να αποσταθεροποιήσει με παρόμοιο τρόπο την αντίληψή μας για την ανθρωπότητα.
Τα μεγάλα γλωσσικά μοντέλα (-Large language modelsLLM) είναι το κρίσιμο στοιχείο σε συστήματα που μπορούν ήδη να μιμηθούν τα ανθρώπινα γλωσσικά πρότυπα σε όλα τα πολύπλοκα και εξελιγμένα είδη που έχουν δημιουργήσει οι ανθρώπινοι πολιτισμοί – σε βαθμό επιτυχίας εντελώς αδιανόητο πριν από λίγα χρόνια.
Η Τεχνητή Νοημοσύνη μπορεί πλέον να δημιουργεί αρχεία ήχου στα οποία τεχνητές φωνές προσομοιώνουν μια συζήτηση podcast με θέμα της επιλογής σας. Η συζήτηση μπορεί να είναι λίγο άτονη, αλλά αυτό θα μπορούσε να ειπωθεί και για πολλές γλωσσικές ανταλλαγές που εκτυλίσσονται και μεταξύ πραγματικών ανθρώπων. Με πιο εξελιγμένες προτροπές, μπορεί να παραχθεί περισσότερη ζωντάνια.
Για να αρχίσουμε να μιλάμε για εβραϊκές έννοιες της ανθρωπότητας, πρέπει να ξεκινήσουμε με την αφήγηση της Τorah για τη δημιουργία του πρώτου ανθρώπου, του Adam, στην αρχή του βιβλίου της Γένεσης-Genesis. Τα σχετικά εδάφια υπόκεινται σε πολλά επίπεδα σχολιασμού και ερμηνείας από σεβαστούς σοφούς ανά τους αιώνες. Αλλά όποιος ρίξει μια ματιά στο εναρκτήριο κεφάλαιο της Τorah θα παρατηρήσει ότι ο Θείος λόγος είναι η κινητήρια δύναμη κάθε ύπαρξης:
«Και είπε ο Θεός, ας γίνει φως. Και έγινε φως».1
Όπως το έθεσαν οι σοφοί της Mishnah, «Με δέκα λόγια δημιουργήθηκε ο κόσμος».2
Όταν φτάνουμε στη δημιουργία του Αδάμ-Adam, ωστόσο, αυτό αλλάζει.
Ο Θεός δεν εκδίδει μια εντολή που οδηγεί αυτόματα στην έλευση των ανθρώπων, όπως συμβαίνει στην περίπτωση του ήλιου και των αστεριών, των λουλουδιών και της πανίδας, των πτηνών και των θηρίων. Αντίθετα, ο Θεός μιλάει με πιο συνομιλιακό τόνο, λέγοντας: «Ας φτιάξουμε τον άνθρωπο», μετά το οποίο, «ο Θεός δημιούργησε τον άνθρωπο».3
Εδώ η Θεία έκφραση και η πράξη της δημιουργίας χάνουν τη συνωνυμία τους. Η σχέση του Θείου λόγου με τον άνθρωπο διαφέρει από τη σχέση του Θείου λόγου με όλα τα άλλα δημιουργήματα. Αλλά ποια είναι η φύση και η σημασία αυτής της διαφοράς;
Μια διάκριση που έκανε ένας από τους πρώτους και πιο έγκυρους ερμηνευτές της Torah, ο Onkelos the Convert (c. 35–120 CE), μας δίνει μια ένδειξη: Το Nefesh chayah είναι μια διατύπωση που χρησιμοποιεί η Torah για να περιγράψει τόσο τα ζώα όσο και τους ανθρώπους. Ωστόσο, ο Onkelos παρέχει δύο διαφορετικές μεταφράσεις.
Στην περίπτωση των ζώων, το nefesh chayah αποδίδεται ως «ζωντανό πλάσμα». Στην περίπτωση του Αdam, σημαίνει «ομιλών πνεύμα». Έτσι:
Ο Θεός είπε, ας γεννήσει η γη ζωντανά πλάσματα, το καθένα κατά το είδος του: ζώα, ερπετά και θηρία της γης…4
Ο Θεός έπλασε τον άνθρωπο από τη σκόνη της γης και φύσηξε στα ρουθούνια του την ψυχή της ζωής, και ο άνθρωπος έγινε ομιλών πνεύμα.5
Ο Nachmanides– ο μεγάλος ραβινικός πολυμαθής της μεσαιωνικής εποχής – παραθέτει άλλους σχολιαστές που περιέγραψαν την ιδιαίτερη «ψυχή της ζωής» που δόθηκε στον Adam ως την «πνευματική ψυχή» που διακρίνει τον άνθρωπο από τα άλλα πλάσματα. «Αλλά», συνεχίζει ο Nachmanide , «φαίνεται ότι η γνώμη του Onkelos είναι [ότι]… αυτή η πνευματική ψυχή, την οποία ο Θεός φύσηξε στα ρουθούνια του Adam, έγινε μέσα του μια ομιλούσα ψυχή».6
Για τον Onkelos, με άλλα λόγια, η ανθρωπότητα διακρίνεται όχι από την κατοχή ανώτερης διάνοιας αλλά από την ικανότητα να μιλάει.
Η αντιπαράθεση των προαναφερθέντων εδαφίων αποκαλύπτει μια άλλη διάκριση μεταξύ του ανθρώπου και του θηρίου:
«Τα ζώα, τα ερπετά και τα θηρία της γης» αναδύονται από τη γη πλήρως σχηματισμένα ως «ζώντα πλάσματα».
Οι ψυχές τους κατοικούν στα σώματά τους από την αρχή. Αντίθετα, το σώμα και η ψυχή του Adam δεν συνδυάζονται αρχικά.
Πρώτον, ο Θεός έπλασε το ανθρωποειδές σώμα «από σκόνη της γης» και μόνο αργότερα «φύσηξε στα ρουθούνια του την ψυχή της ζωής».
Στη συνέχεια συνέβη ένα τρίτο πράγμα – «Ο άνθρωπος έγινε πνεύμα ομιλούν».
Εντυπωσιακά, η διανοητική ψυχή αποκτά την πρόσθετη ποιότητα της ευγλωττίας, «πνεύμα ομιλούν», μόνο αφού εισέλθει στο ανθρώπινο σώμα.
Ωστόσο, ακόμη και πριν εισέλθει στο σώμα – μας λέει ο Nachmanides – η ψυχή είχε μια μοναδική ποιότητα που την ξεχώριζε εντελώς από τις ψυχές των ζώων, ακόμη και από τα καθαρά διανοητικά πνεύματα (sichli’im nivdalim), γνωστά στην καθομιλουμένη ως άγγελοι.
Για τον Nachmanides, η ανθρώπινη ψυχή δεν είναι κανενός είδους δημιουργημένη οντότητα, αλλά είναι η ίδια η πνοή του ίδιου του Θεού: «Η ψυχή δεν ήρθε στον άνθρωπο από τα στοιχεία… ούτε ως καθοδική πορεία από τα sichli’im nivdalim. Αντίθετα, είναι το πνεύμα του μεγάλου Θεού… Διότι αυτός που αναπνέει στα ρουθούνια ενός άλλου, του δίνει κάτι από την ψυχή του. Και κατά συνέπεια το εδάφιο λέει: «Η ψυχή του Θεού τους δίνει κατανόηση»7
Τι λοιπόν διαφοροποιεί την ανθρώπινη ψυχή; Όχι η νοημοσύνη της. Οι άγγελοι την κατέχουν κι αυτή. Η απάντηση, αντίθετα, είναι διπλή: 1) Η ανθρώπινη ψυχή είναι Θεϊκή και 2) όταν ενσαρκώνεται, η ανθρώπινη ψυχή μιλάει.
Οι ψυχές όλων των άλλων πλασμάτων είναι προϊόντα του Θείου λόγου. Η ψυχή ενός ανθρώπου είναι η ίδια η Θεϊκή ικανότητα του λόγου. Αυτό το γλωσσικό μοντέλο της ψυχής, που βασίζεται στις ερμηνείες του Onkelos και του Nachmanides, θα αναπτυχθεί εκτενώς από τους χασιδικούς δασκάλους-chassidic master . Το να είσαι άνθρωπος, δίδασκαν, σημαίνει να μεταφέρεις τον άρρητο λόγο του Θεού στον κόσμο, μέσα σε αυτόν να αρθρώσεις την υπέρβαση.8
Σύμφωνα με τον Shneur Zalman of Liadi – τον ιδρυτή της Chabad που συνδύασε τις μυστικιστικές και νομικές παραδόσεις του Ιουδαϊσμού σε μια συνεκτική και προσιτή φιλοσοφία του Ιουδαϊσμού – υπάρχουν δύο είδη γλώσσας που παίζουν ρόλο στην αφήγηση της Torah για την κοσμική δημιουργία:
1) Δημόσια γλώσσα ή η γλώσσα της κοσμικής ύπαρξης.
2) Ιδιωτική γλώσσα ή η γλώσσα του Θεού και του ανθρώπου.
Η δημόσια γλώσσα του κόσμου είναι ο λόγος του Θεού όπως έχει ήδη αρθρωθεί και υλοποιηθεί ως το σταθερό σύστημα που ονομάζεται στην καθομιλουμένη φύση. Οι χασιδικοί δάσκαλοι την αποκαλούν «γλώσσα του λόγου», παρομοιάζοντάς την με απλοποιητικές λέξεις που έχουν ήδη ειπωθεί και τώρα είναι διαθέσιμες για άστοχη παπαγαλία. Αυτή είναι γλώσσα χωρίς βάθος, η γλώσσα των χειλιών, των μιμιδίων και της κακής επικοινωνίας.
Η ιδιωτική γλώσσα της ανθρωπότητας είναι η εσωτερική ικανότητα του Θεού να μιλάει εκ νέου, να παρεμβαίνει στη φύση, να ξεπερνά το άπειρο χάσμα μεταξύ της εξαιρετικής Θεότητας και της ίδιας της σκόνης αυτής της ταπεινής γης. Οι χασιδικοί-chassidic δάσκαλοι την αποκαλούν «γλώσσα της σκέψης-the language of thought», παρομοιάζοντάς την με μια διαίσθηση που βρίσκεται ακόμα στο δρόμο προς την κρυσταλλωμένη διατύπωση. Μια τέτοια γλώσσα είναι βαθύτερη από οποιαδήποτε ήδη διαθέσιμη πρόταση και την υπερβαίνει. Αυτή είναι η αληθινή γλώσσα, η γλώσσα της καρδιάς, μέσω της οποίας το βαθύ νόημα κοινωνείται μέσα από χάσματα.
«Τα ορυκτά, τα φυτά και τα ζώα», γράφει ο Ραβίνος Shneur Zalman, «προέρχονται από τη γλώσσα του λόγου… Ανυψώνονται μέχρι τη ρίζα τους από τον Αdam, που προέρχεται από τη γλώσσα της σκέψης.”9
Part 2- Ψυχή και Γλώσσα [ Soul and Language]
Η ιδιωτική γλώσσα, ή «η γλώσσα της σκέψης», χαρακτηρίζεται από τη γλωσσική ικανότητα να λέμε ό,τι δεν έχει ακόμη ειπωθεί, να αρθρώνουμε οικειότητες. Το να μιλάμε μια τέτοια γλώσσα σημαίνει να φτάσουμε στο εσωτερικό πηγάδι που υπερβαίνει την ευγλωττία, ανασύροντας λέξεις και προτάσεις που μεταδίδουν πραγματικό νόημα. Η ιδιωτική γλώσσα, κατά συνέπεια, δεν είναι κάποιο είδος μυστικού κώδικα, που παραμένει ανείπωτη και ανεξιχνίαστη για το κοινό. Ξεκινά από μέσα μας, αλλά σχηματίζει μια επικοινωνιακή γέφυρα πάνω από το χάσμα μεταξύ του εσωτερικού μας εαυτού και του εξωτερικού κόσμου. Το να μιλάμε την ιδιωτική γλώσσα του Θεού και της ανθρωπότητας σημαίνει να κάνουμε ένα γλωσσικό άλμα πάνω από το χάσμα που χωρίζει την ανείπωτη υπερβατικότητα από το εγκόσμιο και το πεζό.
Για τον Ραβίνο Shneur Zalman, αυτό το χάσμα και η υπερνίκησή του είναι το οριστικό χαρακτηριστικό του ανθρώπου, του ομιλούντος πλάσματος. Το χάσμα μεταξύ της Θείας ψυχής και του γήινου σώματος, δίδασκε, είναι το χάσμα που γεφυρώνεται μοναδικά από την ανθρώπινη γλώσσα.10
Για να κατανοήσουμε τη φύση και το μέγεθος αυτού του χάσματος, ας εξετάσουμε δύο πολύ διαφορετικά μοντέλα της σχέσης μεταξύ σώματος και ψυχής. Αυτά τα μοντέλα θα παρέχουν επίσης σημαντικό πλαίσιο για τη φιλοσοφική παρέμβαση του Ραβίνου Shneur Zalman.
Στο Aριστοτελικό μοντέλο-Aristotelian model, η ψυχή είναι απλώς η μορφή του σώματος. Δεν είναι ένα θεμελιωδώς διαφορετικό είδος οντότητας, αλλά η οργανωτική αρχή που φέρνει τα διαφορετικά μέρη του σώματος μαζί ως έναν ενιαίο οργανισμό. Στην πραγματικότητα, χωρίς σώμα η ψυχή δεν υπάρχει καθόλου. Αυτή είναι η διδασκαλία του υλομορφισμού («υλική-μορφισμός»). Η επιπλοκή, ή το πρόβλημα, με αυτό το μοντέλο είναι ότι η ανθρώπινη ψυχή έχει μια ικανότητα που φαίνεται να υπερβαίνει τα όρια της απλής σωματικής λειτουργίας ή μορφής, δηλαδή την ικανότητα να σκέφτεται και να κατανοεί κάθε είδους γνώση, συμπεριλαμβανομένων σύνθετων, αφηρημένων και άυλων εννοιών.11
Στο καρτεσιανό μοντέλο Cartesian model, αντίθετα, η ψυχή και το σώμα είναι θεμελιωδώς διαφορετικές οντότητες. Ενώ η ουσία του σώματος είναι υλική, η ουσία της ψυχής είναι η άυλη σκέψη. Το σώμα καταλαμβάνει φυσικό χώρο· η ψυχή όχι. Η ψυχή σκέφτεται· το σώμα όχι. Αυτή είναι η διδασκαλία του δυϊσμού νου-σώματος, στην οποία η λέξη «ψυχή-soul» και η λέξη «νους-mind» μπορεί να χρησιμοποιηθεί εναλλακτικά, και το σώμα και η ψυχή μπορούν να υπάρχουν και να λειτουργούν εντελώς ανεξάρτητα το ένα από το άλλο. Η περιπλοκή σε αυτό το μοντέλο είναι γιατί και πώς αυτές οι ουσιαστικά διακριτές οντότητες συνδέονται ποτέ. Ο τεχνικός όρος για αυτό είναι «το πρόβλημα της αλληλεπίδρασης-the interaction problem»: Γιατί και πώς ένα υλικό σώμα κατοικείται ποτέ από ένα άυλο μυαλό;12
Ενώ ο Ραβίνος Shneur Zalman δεν αναφέρεται ρητά ούτε στον Αριστοτέλη- Aristotle , ούτε στον Descartes, αυτά τα δύο μοντέλα αντιστοιχούν πολύ εύστοχα στην εξήγησή του για τη διάκριση της Τorah μεταξύ ζώων και ανθρώπων. Στην περίπτωση των ζώων, λέει, η ψυχή είναι ανάλογη με το σώμα: «Αν και βρίσκονται σε δύο επίπεδα, το ένα υψηλότερο από το άλλο, είναι παρόλα αυτά γειτονικά μεταξύ τους. Επομένως, μπορούν να συνδεθούν μεταξύ τους, ώστε η δημιουργία τους να συμβεί ταυτόχρονα… και δεν υπάρχει κενό μεταξύ τους». Αλλά η ανθρώπινη ψυχή «έχει επιπλέον… την πνευματική και ομιλούσα ψυχή», η οποία είναι «μακριά και απόμακρη» από το σώμα, «και επομένως δεν θα μπορούσε να αναδυθεί μαζί με το σώμα ως μία».13
Σε μια διευρυμένη εκδοχή αυτής της διδασκαλίας – γραμμένη και δημοσιευμένη από τον γιο και διάδοχο του Ραβίνου Shneur Zalman, τον Ραβίνο Dovber of Lubavitch– το σημείο εκφράζεται με τους σαφώς αριστοτελικούς όρους μορφής και ύλης:
«Το σώμα του ζώου προέκυψε ταυτόχρονα με τη μορφή του και τη ζωτικότητα της ψυχής του… γιατί, σαφώς, το σώμα και η υλικότητά του είναι κοντά – εγγύς και σχεσιακά ένα – με την ψυχή και την πνευματική του μορφή. Δηλαδή, η ύλη και η μορφή του είναι τουλάχιστον ανάλογες… Ως εκ τούτου, συνδέονται, ενώνονται και συνεργάζονται στην ανάδυσή τους… κυριολεκτικά ως ένα πλάσμα, από μία έκφραση…14 Αντίθετα, στην περίπτωση της δημιουργίας και του σχηματισμού του ανθρώπου με την ψυχή και το σώμα του, η ψυχή του είναι πολύ εξυψωμένη, ένα σχεσιακό άλμα από την υλικότητα του σώματός του… επομένως δεν δημιουργήθηκαν μαζί με μία μόνο έκφραση, διότι δεν έχουν καμία σύνδεση και σχέση μεταξύ τους.»15
Με άλλα λόγια, το υλόμορφο μοντέλο- hylomorphic model, του Αριστοτέλη λειτουργεί στην περίπτωση των ζώων. Στην αφήγηση της Torah, πράγματι, κάθε ζώο δημιουργείται ως ένα ενιαίο υλόμορφο πλάσμα, με το σώμα και την ψυχή να αναδύονται μαζί από τη γη.
Στην περίπτωση της ανθρωπότητας, ωστόσο, το αριστοτελικό μοντέλο δεν μπορεί να ισχύσει. Αντίθετα, στην περίπτωση της δημιουργίας του Adam, η αφήγηση της Torah ευθυγραμμίζεται περισσότερο με το καρτεσιανό μοντέλο-Cartesian model: Το σώμα και η ψυχή είναι δύο εντελώς διαφορετικά είδη οντοτήτων, εντελώς ασύνδετες. Δημιουργούνται ανεξάρτητα και ενώνονται μόνο με την πράξη του Θεού, ο οποίος φύσηξε δυναμικά «το ψυχή της ζωής» στα ρουθούνια του ανθρώπου που σχηματίστηκε «από τη σκόνη της γης».
Σε αυτό το σημείο, ωστόσο, η Torah—όπως ερμηνεύεται από τον Onkoles, τον Nachmanides, και τους δασκάλους της Chabad—εισάγει το στοιχείο της γλώσσας, το οποίο είτε απουσιάζει είτε είναι περιθωριακό στα αριστοτελικά και καρτεσιανά μοντέλα: το σώμα του Αdam δεν εμψυχώνεται απλώς από τη Θεϊκή ψυχή. Δεν γίνεται απλώς «ένα ζωντανό πλάσμα». Αντίθετα, γίνεται «ένα ομιλούν πνεύμα». Η ανθρώπινη ψυχή, για αυτόν τον λόγο, δεν θα πρέπει να νοείται απλώς με όρους μορφής ή νοημοσύνης. Αλλά μάλλον με όρους γλώσσας.
Η γλώσσα, σύμφωνα με τον Ραβίνο Shneur Zalman, δεν είναι ένα απλό σύμπτωμα ή προϊόν νοημοσύνης. Οι λέξεις και τα γράμματα δεν είναι απλώς κενά σύμβολα που χειραγωγούνται από μια νοήμονα ψυχή για να κωδικοποιήσουν και να μεταδώσουν σκέψεις και συναισθήματα. «Αντίθετα», δίδασκε, η γλώσσα «δημιουργείται από την ουσία της ψυχής, όπου αγκυροβολούν τα είκοσι δύο γράμματα του αλφαβήτου».16
Σε μια επιστολή που προσαρτάται στην Tanya βρίσκουμε μια παρόμοια δήλωση: «Ο ευαγγελισμός των συμφώνων και των φωνηέντων υπερβαίνει τη συνειδητή και κατανοητή νοημοσύνη. Αντίθετα, προέρχεται από την κρυμμένη νοημοσύνη και την προ-γνώση μέσα στην ομιλούσα ψυχή».17
Αρκετά κείμενα καταγράφουν τη δήλωση του Ραβίνου Shneur Zalman: «Η ανθρώπινη ψυχή είναι γεμάτη γράμματα».18
Αυτά τα γράμματα, εξηγεί αλλού, δεν επικαλύπτονται από την ψυχή, αλλά είναι ουσιαστικά ένα με την ίδια την ψυχή. Δεν είναι σαν γράμματα μελασμένα σε περγαμηνή, τα οποία δεν είναι τα ίδια η περγαμηνή πάνω στην οποία είναι μελασμένα. Τα «χαραγμένα γράμματα» είναι μια πιο κατάλληλη αναλογία, καθώς «είναι σκαλισμένα στην ουσία και την ουσία μιας πέτρας και δεν αποτελούν μια επικαλυπτόμενη οντότητα. Το ίδιο συμβαίνει και με τα είκοσι δύο γράμματα του εβραϊκού αλφαβήτου. Η πηγή τους βρίσκεται στην προ-γνώση, στην επιθυμία της ψυχής, και έτσι υπερβαίνουν τη σκέψη, ακόμη και την ουσία της συνειδητής νοημοσύνης.»19
Η επικοινωνία, κατά συνέπεια, δεν είναι απλώς μια λειτουργία της ανθρώπινης ψυχής ανάμεσα σε πολλές. Η επικοινωνία, ή η κοινωνία, είναι αντίθετα η ίδια η ουσία της ανθρώπινης ψυχής, η ίδια η ουσία της ψυχικότητας.
Για τους δασκάλους της Chabad, αυτή η αντίληψη της ψυχής και της γλώσσας εξηγεί πολλές πτυχές της ανθρώπινης φαινομενολογίας. Μεταξύ αυτών, το γεγονός ότι η ίδια ιδέα μπορεί να εκφραστεί σε μια τεράστια ποικιλία λεκτικών διατυπώσεων, είτε σε διαφορετικές γλώσσες είτε εντός της ίδιας γλώσσας.
Αυτό, υποστηρίζουν, συμβαίνει επειδή η γλώσσα δεν ξεκινά ως ένα σύνολο συστημάτων συμβόλων και ήχων με καθορισμένες έννοιες και προκαθορισμένες προφορικές τεχνικές για την παραγωγή τους. Στην προέλευση, η γλώσσα υπερβαίνει οποιαδήποτε συγκεκριμένη ιδέα και οποιονδήποτε συγκεκριμένο τρόπο ή σύστημα γλωσσικής έκφρασης. Στην προέλευση, η γλώσσα είναι έμφυτη στην ίδια την ψυχή. Είναι η έμφυτη ικανότητα της ψυχής να εκφράζει τον εσωτερικό της εαυτό, να αρθρώνει καλλιτεχνικά την αφαίρεση, να τοποθετεί βάθος μέσα στην πρόζα.
Η έμφυτα χαραγμένη επικοινωνιακή ικανότητα της γλωσσικής ψυχής είναι ατελείωτα ελαστική. Ωστόσο, η πραγματοποίηση αυτής της ικανότητας δίνει συγκεκριμένο και περιορισμένο ορισμό του εαυτού, μέσω των γλωσσικών περιορισμών (εικόνες, λέξεις και προτάσεις) που προσδίδουν συνοχή στη σκέψη και τον λόγο. Επιπλέον, ο Ραβίνος Shneur Zalman εξηγεί ότι κατά τη διαδικασία της άρθρωσης αναδύεται ένα κενό μεταξύ του εαυτού και της γλωσσικής του έκφρασης: «Όταν τα είκοσι δύο γράμματα αντλούνται από την ψυχή στη σκέψη και την ομιλία, ενσαρκώνοντας υλικά ενσαρκωμένα γράμματα λόγου… αυτό είναι ανάλογο με γράμματα χαραγμένα σε μελάνι, τα οποία διαφέρουν στην ουσία από την περγαμηνή».
Η αρθρωμένη λέξη απομακρύνεται από τη χαραγμένη γλώσσα της ψυχής. Παρ’ όλα αυτά, τονίζει ο Ραβίνος Shneur Zalman, η αναπνοή της ομιλούσας ψυχής εξακολουθεί να παρομοιάζεται με περγαμηνή που διατηρεί τη μορφή των γραμμάτων που είναι γραμμένα πάνω της. Το μελάνι και η περγαμηνή είναι ουσιαστικά διακριτά, «και παρ’ όλα αυτά γίνονται ένα». Ομοίως, «είναι η ψυχή που μιλάει, και χωρίς αυτήν δεν υπάρχει ομιλητής και λέξεις, όπως ακριβώς είναι αδύνατο να σχηματιστούν γράμματα από μελάνι χωρίς περγαμηνή».20 Η γλώσσα, θα μπορούσαμε να πούμε, προσκολλάται στη γλώσσα. Μέσω της γλώσσας, το κενό της γλώσσας ξεπερνιέται.
Τα αριστοτελικά και τα καρτεσιανά μοντέλα- Aristotelian and Cartesian models, βασίζονται εξίσου στην αξιωματική υπόθεση μιας δυαδικής διαίρεσης μεταξύ μορφής και ύλης, ψυχής και σώματος. Αντιθέτως, το γλωσσικό μοντέλο της ψυχής στον Ιουδαϊσμό ξεκινά από ένα σημείο ενότητας και στη συνέχεια χαρτογραφεί ένα φάσμα σχεσιακής αλληλεπίδρασης, σημασιολογικής μεταβιβασιμότητας και συντονισμένης προσκόλλησης. Η ψυχή δεν ανήκει στη μία ή στην άλλη πλευρά ενός δυαδικού συστήματος.
Η ψυχή, μάλλον, είναι η Θεϊκή διεπαφή μέσω της οποίας ξεπερνιούνται όλα τα δυαδικά συστήματα, η διεπαφή μέσω της οποίας το Θεϊκό νόημα μπορεί να επικοινωνηθεί με συνοχή μέσα από τα κοσμικά χάσματα της δημιουργίας. Η ψυχή αντλεί την ουσιαστική επικοινωνιακή της ικανότητα και την εμποτίζει στις γλωσσικές διαμορφώσεις των κρυσταλλούμενων σκέψεων και των λεκτικοποιημένων διατυπώσεων. Τα εξωτερικά σύμβολα μιας συγκεκριμένης γλωσσικής μορφής συνδέονται με τις ψυχικές έννοιες που ερμηνεύονται ότι εκφράζουν.
Part 3-Επιφανειακότητα και Ακεραιότητα [Superficiality and Integrity]
Στα τέλη του δέκατου ένατου αιώνα, λίγο μετά την εφεύρεση του τηλεφώνου, ο πέμπτος δάσκαλος της Chabad’s dynastic line – ο Ραβίνος Shalom DovBer Schneersohn («Rashab», 1860-1920) – έγραψε μια εξαιρετικά εύστοχη και συστηματική πραγματεία για την ομιλία, τη δημιουργικότητα και την ψυχή. Βασιζόμενος στις πηγές που συζητήθηκαν παραπάνω, έγραψε ότι η γλώσσα δεν προέρχεται ούτε από τη φωνητική συσκευή του λαιμού και του στόματος ούτε από την «λάμψη και την αποκάλυψη» της ψυχής, αλλά έχει μια «μοναδική ρίζα και πηγή» στην «ουσία της ψυχής-the essence of the soul».21
Για τον Ραβίνο Shalom DovBer, η διάκριση μεταξύ «ουσίας» και «αποκάλυψης» είναι κρίσιμης σημασίας. Οποιαδήποτε «αποκάλυψη» του εαυτού, όσο καθαρή κι αν είναι, είναι ήδη μια απόκλιση από τον εαυτό όπως είναι στην «ουσία» του. Έτσι, το να πούμε ότι η γλώσσα έχει τις ρίζες της άμεσα στην ουσία της ψυχής, αντί να είναι προϊόν της αποκαλυπτικής έκφρασης της ψυχής, ισοδυναμεί με τον ισχυρισμό ότι μια πράξη ομιλίας δεν χρειάζεται να θεωρείται ως μια επιφανειακή απόκλιση από την ουσία. Το να μιλάμε με ακεραιότητα, μάλλον, ισοδυναμεί με την ανακάλυψη του ουσιαστικού εαυτού.22
«Αυτή», συνεχίζει ο Ραβίνος Shalom DovBer, «είναι η διαφορά μεταξύ ενός ανθρώπου ομιλητή και ενός πουλιού που μιλάει». Ορισμένα είδη πτηνών είναι φημισμένα για την ικανότητά τους να μιμούνται την ανθρώπινη ομιλία. «Ωστόσο, δεν τους δίνεται καθόλου ο τίτλος medaber, επειδή η ομιλία τους είναι απλώς το αποτέλεσμα της εκπαίδευσής τους να κινούν τα διάφορα μέρη της φωνητικής τους συσκευής και έτσι παράγονται λέξεις. Συνεπώς, η φωνητική συσκευή είναι η πηγή των λέξεων, κάτι που δεν ισχύει καθόλου για τον medaber. Διότι ο άνθρωπος ομιλητής ονομάζεται έτσι ειδικά λόγω της γλωσσικής ικανότητας της ψυχής, η οποία είναι η πηγή της ομιλίας, όπως έχει εξηγηθεί».23
Φυσικά, το τηλέφωνο δεν αναφέρεται ρητά. Αλλά αυτή η νέα μέθοδος μηχανικά αναπαραγόμενης ομιλίας πιθανότατα δεν ήταν μακριά από το μυαλό του Ραβίνου Shalom DovBer όταν επικαλέστηκε την πιο παραδοσιακή παραβολή του ομιλούντος πουλιού. Σε παλαιότερες χασιδικές πηγές- chassidic sources συνήθως επικαλείται για να δείξει την ικανότητα νέων φαινομένων να προκαλούν απόλαυση. Εδώ, ωστόσο, ο παπαγάλος χρησιμοποιείται για να τονίσει τη διάκριση μεταξύ της ψυχικής φύσης της ανθρώπινης γλώσσας και της μηχανικής φύσης των γλωσσικών θορύβων που παράγονται τεχνητά, δηλαδή επιφανειακά.24
Αυτή η διάκριση, για τον Ραβίνο Shalom DovBer, έχει ελάχιστη ή καθόλου σχέση με τη νοημοσύνη ή την κατανοησιμότητα, και έχει να κάνει με την πηγή της γλωσσικής διατύπωσης. Μπορεί να υπάρχουν κάθε είδους τρόποι για να παραχθούν μηχανικά κατανοητές γλωσσικές διατυπώσεις, αλλά μόνο οι άνθρωποι ανακαλύπτουν την ψυχή τους μέσω της ομιλίας.
Σύμφωνα με τους δασκάλους της Chabad, η ανθρώπινη γλώσσα δεν ξεκινά στο εξωτερικό σημείο της λεκτικοποίησης και της άρθρωσης, ούτε καν στα υψηλότερα επίπεδα του συναισθήματος και της σκέψης, του συναισθήματος και της γνώσης. Η ανθρώπινη γλώσσα ξεκινά, μάλλον, ως η άρθρωτη ουσία της ίδιας της ψυχής, χαραγμένη στην ουσία του ανθρώπινου όντος. Η πηγή της ανθρώπινης γλώσσας δεν είναι η επιφανειακότητα, αλλά η ακεραιότητα.
Η ανθρώπινη ομιλία είναι μια προβολή του εαυτού, μια διατύπωση ταυτότητας, μια διαμόρφωση του προσώπου του ομιλητή σε ευανάγνωστη μορφή, μια διαδικασία γίγνεσθαι. Αυτή η ακεραιότητα είναι που διακρίνει την ανθρώπινη ομιλία από άλλες μορφές επικοινωνίας- το ομιλούν πλάσμα από το τηλέφωνο, από τον παπαγάλο, ακόμη και από τους αγγέλους.
Το 1955, ο Ραβίνος, Rabbi Menachem Mendel Schneersohn, of righteous memory , επεξήγησε αυτό το σημείο με μια ιστορία:
Ο Ραβίνος Shneur Zalman of Laidi πέρασε κάποτε από την πόλη Shklov, της οποίας οι μελετητές ήταν γνωστοί για τον σκεπτικισμό τους απέναντι στο νέο χασιδικό κίνημα- chassidic movement. Ενώ βρισκόταν εκεί, παρέδωσε μια διδασκαλία της Torah που περιελάμβανε την ακόλουθη δήλωση: «Οι ανθρώπινες ψυχές έχουν ακεραιότητα, αλλά οι άγγελοι είναι επιφανειακοί».25
Αυτή η δήλωση προκάλεσε θύελλα διαμαρτυριών. Πώς μπόρεσε να έχει το θράσος να πει ότι οι άγγελοι είναι επιφανειακοί;! Οι τοπικοί μελετητές απαίτησαν να αναφερθεί μια κανονική ραβινική πηγή για να υποστηρίξει αυτή τη δήλωση.
Αφού περίμενε να καταλαγιάσει η αναταραχή, ο Ραβίνος Shneur Zalman παρέθεσε ήρεμα το ακόλουθο απόσπασμα από το Talmud : «Είπε ο Ραβίνος Tanchum, κανείς δεν πρέπει ποτέ να παρεκκλίνει από το τοπικό έθιμο, γιατί ο Μωυσής-Moses ανέβηκε στον ουρανό [για να λάβει την Torah] και δεν έφαγε ψωμί. Ομοίως, οι ουράνιοι άγγελοι κατέβηκαν κάτω [για να επισκεφθούν τον Abraham] και έφαγαν ψωμί». Ακολουθεί η Ταλμουδική-Talmudic απάντηση: «Νομίζετε ότι έφαγαν ψωμί;! Αντίθετα, το έκαναν να φαίνεται σαν να έφαγαν».
Στην περίπτωση του Moses, ενός ανθρώπου, το Talmud δεν αμφισβητεί την υπόθεση ότι πράγματι δεν έφαγε κατά τη διάρκεια των σαράντα ημερών που πέρασε στον παράδεισο. Στην περίπτωση των αγγέλων, αντίθετα, το Talmud καταλήγει στο συμπέρασμα ότι έκαναν επίδειξη ότι έφαγαν, αλλά στην πραγματικότητα δεν έφαγαν. Τέτοια προσποίηση, είπε ο Ραβίνος Shneur Zalman, είναι συνώνυμη με την επιφανειακότητα. Ο Moses επίσης θα μπορούσε απλώς να προσποιηθεί ότι δεν έτρωγε. Αλλά αυτό δεν ίσχυε. Ως άνθρωπος, ενήργησε με ακεραιότητα.26
Αφού μοιράστηκε την ιστορία της ανταλλαγής απόψεων του Ραβίνου Shneur Zalman με τους μελετητές της Shklov, ο Rebbe συνέχισε να αναλύει τη διαφορά μεταξύ αγγέλων και ανθρώπινων ψυχών:Αυτό που μοιράζεται μια ψυχή με έναν άγγελο, είπε, είναι ότι και οι δύο είναι πρεσβευτές του Θεού, επιφορτισμένοι με την εκδήλωση του θείου μέσα στον κόσμο
>Αυτό που τους διαφοροποιεί είναι ότι η αποστολή της ψυχής για θεϊκή αποκάλυψη είναι ολόκληρη η ταυτότητά της, η πρεσβεία της-ambassadorship είναι αναπόσπαστο κομμάτι της ύπαρξής της. Ένας άγγελος, αντίθετα, είναι ένα πνευματικό πλάσμα με δική του ταυτότητα. το καθένα προσωποποιεί ένα πνευματικό ιδανικό, είτε καλοσύνη, κρίση είτε ομορφιά.
Δευτερευόντως, θέτουν αυτό το πρόσωπο στη διάθεση του Θεού. Τα θεϊκά καθήκοντα με τα οποία είναι επιφορτισμένοι οι άγγελοι επικαλύπτονται έτσι, επιφανειακά, πάνω στην ύπαρξή τους.
Σε αντίθεση με τους αγγέλους, οι οποίοι είναι δημιουργημένες οντότητες, η ανθρώπινη ψυχή προέρχεται από το θείο. Ο θεϊκός της σκοπός, κατά συνέπεια, δεν επικαλύπτεται πάνω στην ύπαρξή της, αλλά είναι στην πραγματικότητα συνώνυμος με την ύπαρξή της.Αυτό το παράδειγμα ανθρώπινης ακεραιότητας επεκτείνεται επίσης στην ιδιαίτερη δυναμική της γλώσσας. Οι ψυχές και οι άγγελοι μπορούν να γίνουν κατανοητοί ως δύο διαστάσεις της θεϊκής γλώσσας. Κάθε ψυχή και κάθε άγγελος είναι ένας αγωγός για θεϊκή αποκάλυψη, όπως ακριβώς οι λέξεις είναι αγωγοί για νόημα.
Οι λέξεις είναι σύμβολα με μια επιφανειακή μορφή, μια προκαθορισμένη και καθορισμένη δομή, που τις καθιστά ευανάγνωστες στον αναγνώστη ή τον ακροατή που λαμβάνει το μήνυμα που μεσολαβούν. Αλλά αυτή η εξωτερική μορφή και δομή είναι ένα απλό κέλυφος ή δοχείο και παραμένει κούφια εκτός αν προικιστεί με φωτεινό νόημα από κάποιον που μιλάει ή γράφει με ακεραιότητα. Ένα τέτοιο φωτεινό νόημα είναι η εσωτερική διάσταση της γλώσσας.
Η λέξη, ιδανικά, γίνεται ένα διαφανές όχημα για την εσωτερική σημασία που έχει επιλεγεί να φέρει.
Στην πραγματικότητα, τονίζει ο Rebbe, η εσωτερική διάσταση της γλώσσας δεν έχει καμία σχέση με τις εξωτερικές διατυπώσεις που τη φέρουν. Όπως έχει ήδη σημειωθεί, το ίδιο νόημα μπορεί να μεταφερθεί με μια ολόκληρη σειρά διαφορετικών γλωσσικών διατυπώσεων και σε μια ολόκληρη σειρά διαφορετικών γλωσσών. Η εσωτερική διάσταση της γλώσσας δεν είναι τίποτα περισσότερο και τίποτα λιγότερο από το νόημα με το οποίο της προσδίδει ο ομιλητής ή ο συγγραφέας. Η εξωτερική μορφή επιβάλλεται επιφανειακά σε αυτό το νόημα προκειμένου να γίνει ευανάγνωστο και μεταδοτικό σε άλλους.Αυτή η διαφορά μεταξύ της εξωτερικής λέξης και της εσωτερικής σημασίας που περιέχει είναι ακριβώς η διαφορά μεταξύ ενός αγγέλου και μιας ανθρώπινης ψυχής. Η εξωτερική λέξη είναι η επιφανειακή γλώσσα των αγγέλων, η εσωτερική σημασία είναι η αναπόσπαστη γλώσσα της ανθρώπινης ψυχής.27
***
Στη σύνοδο κορυφής της Τεχνητής Νοημοσύνης-AI summit με ρώτησαν πώς ο νόμος της Torah, και οι απαιτήσεις που θέτει στο άτομο, μπορούν μερικές φορές να έρθουν σε σύγκρουση με την αίσθηση του εαυτού μας, με την ανθρώπινη ταυτότητά μας. Ξεκίνησα την απάντησή μου διευρύνοντας το ερώτημα. Εκτός από τους συγκεκριμένους νόμους της, η Torah, περιλαμβάνει επίσης ένα ευρύτερο σύστημα αξιών – μάλιστα έναν ευρύτερο λογοτεχνικό κανόνα, μαζί με ένα ολόκληρο σύνολο ερμηνευτικών εργαλείων, πολιτισμικών φορέων και θεολογικών παραδειγμάτων – που συχνά μπορεί να φαίνονται ριζικά σε αντίθεση με το κυρίαρχο ρεύμα του σύγχρονου πολιτισμού.
Το να ζεις σύμφωνα με τον κόσμο των νοημάτων και των ιδανικών της Torah, ενώ παράλληλα παραμένεις ενσωματωμένος στη σύγχρονη ζωή και τον πολιτισμό, σημαίνει επομένως ότι ζεις πάνω σε ένα βαθύ πολιτισμικό χάσμα. Έτσι προσπαθώ να ζήσω τη ζωή μου. Από την εμπειρία μου, ωστόσο, αυτό το χάσμα δεν θέτει την αίσθηση του εαυτού μου σε αντίθεση με όσα η Torah απαιτεί.
Αντίθετα, βιώνω αυτό το κενό – και την υπερνίκησή του – ως το μέσο μέσω του οποίου ανακαλύπτεται ο εαυτός μου. Χωρίς την Torah, δεν νομίζω ότι θα μπορούσα να διακρίνω ποιες από τις σκέψεις, τα συναισθήματα και τις απόψεις μου είναι δικές μου και ποιες έχω απλώς απορροφήσει από το άμεσο πολιτισμικό μου πλαίσιο.
Η Torah, ειδικά ως βιωμένη πορεία καθημερινής πρακτικής, στέκεται ως άγκυρα ταυτότητας που δεν προσαρμόζεται αμέσως στη διάθεση της στιγμής, η οποία πολύ συχνά ομογενοποιεί την ηθική, τον πολιτισμό και τις κοινωνικές προσδοκίες σε μια αόριστη λάσπη ανεξέταστων υποθέσεων.Το χάσμα μεταξύ της Torah και του σύγχρονου πολιτισμού ευθυγραμμίζεται με το χάσμα μεταξύ της ιδιωτικής γλώσσας του Θεού και της δημόσιας γλώσσας της φύσης. Αυτό είναι το χάσμα που διαπραγματεύεται και διασχίζει η ανθρώπινη γλώσσα, εκτεινόμενη από την ασαφή ουσία του εαυτού στο λεκτικό βασίλειο του κοινού νοήματος, της αναγνωσιμότητας και της εξήγησης.
Μέσω της γλώσσας, το χάσμα της γλώσσας ξεπερνιέται-Through language, the gap of language is overcome.
Ταυτόχρονα, ακριβώς το χάσμα της γλώσσας διασώζει τα λόγια μας από την επιφανειακή μίμηση. Το χάσμα της γλώσσας καθιστά δυνατό στους ανθρώπους να μιλούν με ακεραιότητα.Καθώς έγραφα αυτό το δοκίμιο, διάβασα ένα δοκίμιο για την τέχνη του απρόσωπου δοκιμίου. Εντυπωσιακά, η συγγραφέας δεν ανέφερε ούτε την τεχνητή νοημοσύνη ούτε τα μεγάλα γλωσσικά μοντέλα. Μια γραμμή μου άρεσε ιδιαίτερα: «Αν το δικό μου «εγώ-I» παραμένει ένα διαφορετικό πράγμα», έγραψε, «είναι η ίδια η ποικιλομορφία του που με αναγκάζει να αναγνωρίσω τα σημεία συνέχειας: τα θεμελιώδη».28Πρώτον, ο Θεός έπλασε το σώμα του Adam «από σκόνη της γης». Στη συνέχεια, ο Θεός «φύσησε στα ρουθούνια του την ψυχή της ζωής». Έτσι, «ο Adam έγινε ένα ομιλούν πνεύμα».
>Human Being, TheAdamArtificial Intelligence (AI)LanguageSpeech; CommunicationKabbalah & Chassidism
Avot 5:1.
Genesis 1:26-27.
Nachmanides’ commentary to Genesis 2:7.
In this essay I draw most directly on Chabad chassidic texts. For the sources of this paradigm in the teachings of the Baal Shem Tov and the Maggid of Mezritch, see Ariel Mayse, Speaking Infinities: God and Language in the Teachings of Rabbi Dov Ber of Mezritsh (University of Pennsylvania Press, 2020), esp. 54-57.
Rabbi Shneur Zalman of Liadi, Likutei Torah, Naso, 26c. Also see Mayse, Speaking Infinities, 78-93.
Torah Ohr, 3d-4d.
See Christopher Shields, “Aristotle’s Psychology,” The Stanford Encyclopedia of Philosophy (Winter 2020 Edition), Edward N. Zalta (ed.), especially sections 2 and 3.
In truth, this dualistic model has ancient roots in the Phaedo, where Plato recounts Socrates’ argument that the soul survives the death of the body. But it is now more often associated with Descartes. See Howard Robinson, “Dualism,” The Stanford Encyclopedia of Philosophy (Spring 2023 Edition), Edward N. Zalta & Uri Nodelman (eds.).
Torah Ohr, 3d-4a.
Rabbi DovBer Schnueri, Torat Chaim, 19a.
Torat Chaim, 19d.
Torah Ohr, 4c. Also see ibid., 42a: “The letters themselves are rooted in the soul itself.”
Tanya, Igrot Kodesh, Epistle 5, 107b. Also see Torah Ohr, 43a.
Torah Ohr, 32a; Likutei Torah, Naso, 26b; ibid., Shelach, 40b; ibid., Bechukotai, 45d.
Likutei Torah, Bechukotai, 46b.
Likutei Torah, Bechukotai, 46b.
Rabbi Shalom DovBer Schneersohn, Sefer Hamamarim 5659, 38. This treatise is a series of eight discourses, generally known as Ranat. It was the subject of Reuven Leigh’s monograph, The Philosophy of Rabbi Shalom Ber Schneersohn: Language, Gender and Mysticism (Bloomsbury, 2023).
For more on this concept of essentiality, see Eli Rubin, Kabbalah and the Rupture of Modernity: An Existential History of Chabad Hasidism (Stanford University Press, 2025), 101-2, 171-72, and 175-77.
Sefer Hamamarim 5659, 39.
For an antecedent that is a likely basis for Rabbi Shalom Dovber’s formulation see Rabbi Menachem Mendel of Lubavitch, Ohr Hatorah, Shemot II, 391. Also see Rabbi Shmuel Schneersohn, Igrot Kodesh, p. 98, and the related discussion of these sources by Yehuda Shurpin, “From Golems to AI: Can Humanoids Be Jewish?”
For parallel statements see Torah Ohr, 4a-d
Rabbi Menachem M. Schneerson, Torat Menachem 5715 II, 113.
Ibid., 113-14.
Zadie Smith, “The Art of the Impersonal Essay,” The New Yorker, September 22, 2025.
Eli Rubin, a contributing editor at Chabad.org, is the author of Kabbalah and the Rupture of Modernity: An Existential History of Chabad Hasidism (Stanford University Press, 2025). He was a co-author of Social Vision: The Lubavitcher Rebbe’s Transformative Paradigm for the World (Herder and Herder, 2019). He studied Chassidic literature and Jewish Law at the Rabbinical College of America and at Yeshivot in the UK, the US and Australia, and received his PhD from the Department of Hebrew and Jewish Studies, University College London.














