Ο Ευάγγελος Μυτιληναίος είχε καταλάβει ότι κάτι συνέβαινε. Ο Έλληνας μεγιστάνας της ενέργειας και των μετάλλων είχε συγκεντρώσει μια ομάδα 25 τραπεζιτικών από τον τομέα των επενδύσεων για να τους συμβουλευτεί σχετικά με την είσοδο του ομώνυμου ομίλου ετερογενών δραστηριοτήτων της οικογένειάς του, Mytilineos Holdings, στο Χρηματιστήριο του Λονδίνου.
(Έτσι ξεκινάει το συναρπαστικό αφιέρωμα-συνέντευξη του ξεχωριστού Έλληνα βιομήχανου κ. Ευάγγελου Μυτιληναίου στους Τimes του Λονδίνου)
[Aπόδοση> Κουρδιστό Πορτοκάλι]
Αλλά στο τέλος της συνάντησης τα τραπεζικά στελέχη έμοιαζαν άτολμα. «Κύριε Πρόεδρε, μπορούμε να ανεβούμε επάνω και να μιλήσουμε για ένα πιο προσωπικό θέμα;» ρώτησε ένας νευρικά. «Προσωπικό θέμα; Με επενδυτικούς τραπεζίτες;» σκέφτηκε, γελώντας ο Μυτιληναίος.
Τα στελέχη παγιδεύτηκαν αμήχανα στο όμορφο προσωπικό του γραφείο, σε έναν τεράστιο, ανοιχτό χώρο με γλυπτά αφηρημένης τέχνης, οθόνες τηλεόρασης που αναβόσβηναν και με μια ιδιωτική βεράντα σκεπασμένη από ροδιές, με θέα στα επιβλητικά αθηναϊκά βουνά. Συγκεντρωμένοι όλοι γύρω από ένα καλογυαλισμένο τραπέζι βελανιδιάς, ένα από τα στελέχη ξεκίνησε να περιστρέφεται προσεκτικά γύρω από το λεπτό ζήτημα.
«Έχετε ένα υπέροχο όνομα. Και ξέρουμε ότι στην Ελλάδα είναι ένα πολύ διάσημο όνομα, πολύ παραδοσιακό», είπε. «Αλλά αυτό το όνομα στα αγγλικά είναι πολύ δύσκολο να το προφέρεις —δεν μπορείς να είσαι μια εταιρεία του FTSE 100 με αυτό το όνομα. Πολλοί θα έχουν δυσκολία να πουν στους μεσίτες τους ποιες μετοχές θα ήθελαν να τους αγοράσει».
Ο Μυτιληναίος ήξερε ότι οι τραπεζίτες είχαν ένα δίκιο. Έτσι, τον Ιούνιο, αποφάσισε διστακτικά να αλλάξει το όνομα της οικογενειακής εταιρείας σε Metlen, ένα portmanteau, μια σύνθεση των λέξεων μέταλλο και ενέργεια.
Ωστόσο, οι παλιές συνήθειες πεθαίνουν πολύ δύσκολα: Καθ’ όλη τη διάρκεια της ωριαίας συνέντευξής μας, ο Μυτιληναίος λανθασμένα αναφέρθηκε στην εταιρεία ως «Melten», και οι επαγγελματικές του κάρτες είναι ακόμα χαραγμένες με το παλιό της όνομα. «Πρέπει να τις αλλάξω, υποθέτω», είπε χαμογελώντας.
Το να κεντρίσει το ενδιαφέρον των Βρετανών επενδυτών είναι κορυφαία προτεραιότητα του Μυτιληναίου καθώς προσπαθεί να πετύχει μία από τις μεγαλύτερες διαπραγματεύσεις στην αγορά του Λονδίνου τα τελευταία χρόνια.
Η εισηγμένη στην Αθήνα Metlen Energy & Metals είναι η μεγαλύτερη -γεννημένη στην Ελλάδα- εταιρεία και παράγει περίπου 6,35 δισεκατομμύρια ευρώ (5,44 δισεκατομμύρια £) ετησίως, κυρίως από ενεργειακές υποδομές σε κτίρια, όπως ηλιακά και αιολικά πάρκα και από την εξόρυξη αλουμινίου. Η επανακαταχώριση της εταιρείας θα ήταν επίσης μια μεγάλη ώθηση και για τον δείκτη FTSE, ο οποίος είχε να αντιμετωπίσει αρκετές απώλειες και πολλές εξόδους από εταιρείες των ΗΠΑ τον περασμένο χρόνο.
Συναντηθήκαμε στα κεντρικά γραφεία της εταιρείας, σε ένα γκρι, τεράστιο συγκρότημα που μοιάζει περισσότερο με στρατιωτική βάση παρά με μια έδρα κάποιας τεράστιας εταιρείας —στο βορειοανατολικό Μαρούσι, μια συνοικία της Αθήνας. Το συγκρότημα είναι το σπίτι της εταιρείας από το 2019, αλλά θα αντικατασταθεί του χρόνου από μια βάση στο Λονδίνο.
Ο διευθύνων σύμβουλος και πρόεδρος ήταν ντυμένος επιχειρησιακά κάζουαλ, φορώντας ένα καθαρά σιδερωμένο γαλάζιο πουκάμισο και έχοντας ραμμένα τα αρχικά του ονόματος του αριστερά στη μέση. Στο καυτό αθηναϊκό καλοκαίρι, τα μανίκια του ήταν σηκωμένα.
Ως ο μεγαλύτερος μέτοχος της εταιρείας των 4,7 δισεκατομμυρίων λιρών, το προσωπικό του μερίδιο αξίζει περίπου 850 εκατομμύρια λίρες.
Ένας εγκεφαλικός τύπος με τον αέρα του σοφού ακαδημαϊκού ή διπλωμάτη, ο Μυτιληναίος σταματούσε για αρκετά δευτερόλεπτα πριν απαντήσει σε κάθε ερώτηση, κοιτάζοντας κάπου στο μέσο της απόστασης μας πριν σκεφτεί να μιλήσει. «Το χόμπι μου είναι η γεωπολιτική —θα μπορούσαμε να συζητάμε γύρω από αυτήν για ώρες», είπε κάποια στιγμή.
Η εταιρεία που διευθύνει απασχολεί 6.500 άτομα σε 40 χώρες όπως η Βρετανία, η Αυστραλία, η Χιλή και ο Καναδάς. Η ενεργειακή της δραστηριότητα, η οποία αντιπροσωπεύει τα δύο τρίτα των εσόδων, κατασκευάζει υποθαλάσσια ενεργειακά καλώδια, ηλιακά και αιολικά πάρκα και συνδέσεις δικτύων. Λειτουργεί επίσης μια εμπορική επιχείρηση ενέργειας.
Ο βραχίονας μεταλλευμάτων της Metlen είναι μεταξύ των μεγαλύτερων παραγωγών και εξαγωγέων αλουμινίου και αλουμίνας στον κόσμο, τα οποία εξορύσσονται στην Ελλάδα, και ασχολείται και με την παραγωγή μετάλλων σπάνιων γαιών που χρησιμοποιούνται σε ημιαγωγούς.
Το Ηνωμένο Βασίλειο, όπου η εταιρεία έχει συμβόλαια αξίας 2,15 δισεκατομμυρίων λιρών, είναι μια από τις μεγαλύτερες αγορές της.
Νωρίτερα φέτος, έκλεισε μια συμφωνία 1 δισεκατομμυρίου λιρών για την κατασκευή τμημάτων ενός υποθαλάσσιου καλωδίου σύνδεσης από τη Σκωτία στο Durham που θα μεταφέρει ενέργεια από ανανεώσιμες πηγές ικανή να τροφοδοτηθούν δύο εκατομμύρια σπίτια.
Κατασκευάζει επίσης σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής φυσικού αερίου για τους ενεργειακούς γίγαντες Vitol και Drax στην Αγγλία και την Ουαλία και το μεγαλύτερο ηλιακό πάρκο στο Ηνωμένο Βασίλειο, στο Kent, παρέχοντας αρκετή ενέργεια για 100.000 σπίτια.
Η Metlen είναι ο δεύτερος μεγαλύτερος ενεργειακός πάροχος λιανικής στην Ελλάδα, πίσω από την κρατική εταιρεία, και τώρα θέλει να αυξήσει τις δραστηριότητές της στο Ηνωμένο Βασίλειο.
Ο Μυτιληναίος, 70 ετών, υπαινίχθηκε ότι μπορεί μια μέρα να προσπαθήσει να διαταράξει την αγορά του Ηνωμένου Βασιλείου, συμπεριλαμβανομένης της Octopus Energy. «Ξέρουμε την επιχείρηση. Έχουμε την τεχνογνωσία… Μπορούμε να κάνουμε την επιχείρηση».
Η προγραμματισμένη εισαγωγή στο χρηματιστήριο, βάσει της οποίας το 90% των μετοχών της Metlen θα διαπραγματεύονται στο Λονδίνο ενώ το 10% θα παραμένει στην Αθήνα, έρχεται σε μια απελπιστική στιγμή για το Χρηματιστήριο του Λονδίνου.
Η αγορά άντεξε την έλλειψη νέων εταιρικών καταχωρίσεων, ενώ αρκετές υψηλού προφίλ εταιρείες, όπως η τεχνολογική Arm του Cambridge, διέθεσαν τις μετοχές τους στις ΗΠΑ σε μια αναζήτηση για υψηλότερες αποτιμήσεις.
Αλλά ο Μυτιληναίος εξακολουθεί να είναι ένας «ταύρος» του Λονδίνου: «Το LSE, ακόμα κι αν δεν είναι στην πιο ένδοξη φάση του, εξακολουθεί να είναι το LSE».
Τον πίεσα —γιατί να μπει σε μια αγορά που ερημώνεται; Ο αυτοαποκαλούμενος Αγγλόφιλος CEO ύψωσε τη φωνή του και ξεκίνησε να χτυπά το χέρι του στο δρύινο τραπέζι. «Το ερώτημα είναι: Πιστεύω στο Λονδίνο ως οικονομικό κόμβο ή όχι; Το πιστεύω. Πιστεύω ότι το City του Λονδίνου, μετά το Brexit, έχει δει τα χειρότερα; Ναι, το πιστεύω. Πιστεύω ότι η παρουσία μας εκεί ως Metlen θα βοηθήσει το LSE, μαζί με άλλες εταιρείες, να βρει την προηγούμενη αίγλη του; Ναι, το πιστεύω!», υποστήριξε με σθένος.
Η οικογενειακή επιχείρηση έχει τις ρίζες της στο 1908, όταν ο παππούς του, που ονομαζόταν επίσης Ευάγγελος Μυτιληναίος, ίδρυσε μια επιχείρηση μετάλλων που κατασκεύαζε καταναλωτικά αγαθά όπως λαμπτήρες. «Είμαι τυχερός που μοιράζομαι το όνομά του», είπε ο Μυτιληναίος. Μεγάλωσε και είχε αρκετές εκατοντάδες υπαλλήλους, και έγινε μια μεγάλη επιχείρηση που ο παππούς ήλπιζε να μεταβιβάσει στους τέσσερις γιους του.
Στη συνέχεια, όμως, χτύπησε η καταστροφή. Με το ξέσπασμα του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και τη γερμανική κατοχή της Ελλάδας το 1941, η εταιρεία επιτάχθηκε από τους Ναζί. Ο πόλεμος διέλυσε και την οικογένεια: Τρεις από τους γιους πήγαν στα βουνά για να προσπαθήσουν να απωθήσουν τους εισβολείς, ενώ ο πατέρας του Μυτιληναίου κατευθύνθηκε προς την Αίγυπτο για να πολεμήσει μαζί με τα βρετανικά στρατεύματα εναντίον των Ιταλών στην εισβολή εκεί.
Ο Μυτιληναίος γεννήθηκε το 1954 σε μια ταραχώδη εποχή για την Ελλάδα. Η οικογένειά του είχε μετακομίσει στην Αργεντινή στον απόηχο του αιματηρού εμφυλίου πολέμου στην Ελλάδα, μεταξύ 1944 και 1949, αναζητώντας μια πιο σταθερή ζωή. Όμως η νοσταλγία της μητέρας του ανάγκασε την οικογένεια να επιστρέψει στην Αθήνα, όπου γεννήθηκε.
Ο νεαρός Μυτιληναίος ξεκίνησε ακαδημαϊκές σπουδές, κυρίως στα οικονομικά και την ιστορία, που ήξερε ότι θα χρησιμοποιούσε μια μέρα για να διευθύνει την οικογενειακή επιχείρηση. «Ήμουν πάντα καλός φοιτητής», τόνισε περήφανα.
Μετά από προπτυχιακό από το Πανεπιστήμιο Αθηνών, κατευθύνθηκε στο London School of Economics για μεταπτυχιακό στα οικονομικά. «Δεν είχα πολύ χρόνο να περνώ (να απολαμβάνω) έξω από τη βιβλιοθήκη», είπε γελώντας. Ανέλαβε την οικογενειακή επιχείρηση στα 30 του, το 1978, όταν ήταν ένας συνηθισμένος έμπορος μετάλλων που αγόραζε και πουλούσε χάλυβα και άλλα μέταλλα. Εμπνευσμένος από το swashbuckling, την εταιρική κουλτούρα της δεκαετίας του 1980, ο Μυτιληναίος προσπάθησε να μετατρέψει την οικογενειακή εταιρεία σε όμιλο ετερογενών δραστηριοτήτων μετάλλων και εξόρυξης.
Επαναλανσάρισε την επιχείρηση ως Mytilineos Holdings το 1990 και προχώρησε σε ένα ξεφάντωμα εξαγορών, αποκτώντας ορυχεία χαλκού, ψευδαργύρου και μολύβδου σε όλη την Ευρώπη. Ανυπομονώντας να συγκεντρώσει περισσότερα χρήματα για επέκταση, ο Μυτιληναίος εισήγαγε την εταιρεία στο Χρηματιστήριο Αθηνών το 1995 και τρία χρόνια αργότερα εκκολάπτει την πρώτη επιθετική εξαγορά της Ελλάδας, αγοράζοντας μια πάλαι ποτέ κρατική κατασκευαστική επιχείρηση με το όνομα Μέτκα.
Η επιχείρηση μετάλλων ήταν υψηλής έντασης ενεργειακά, έτσι ο Μυτιληναίος αποφάσισε να εμπλακεί στο εμπόριο ενέργειας στις αρχές της δεκαετίας του 2000, ιδρύοντας την εταιρεία παραγωγής ηλεκτρικής και αιολικής ενέργειας. Και οι κινήσεις αυτές τον αντάμειψαν: Η ενέργεια είναι πλέον το κύριο χρυσωρυχείο για την εταιρεία και εξαιτίας της πρόσφατης ανόδου των παγκόσμιων τιμών ενέργειας, με αποτέλεσμα τα έσοδά της να εκτιναχθούν στα ύψη.
Ο Γιάννης Στουρνάρας, διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος, έχει πολλά κοινά με τον Μυτιληναίο. Είναι γύρω στην ίδια ηλικία και σπούδασαν και οι δύο στο Ηνωμένο Βασίλειο. «Είναι πολύ απλός —είναι άνθρωπος της δουλειάς. Δεν είναι εισοδηματίας (κάθεται και παρακολουθεί). Παρά το γεγονός ότι έχει δημιουργήσει αυτόν τον γίγαντα, συμμετέχει ο ίδιος καθημερινά στις δουλειές», είπε ο Στουρνάρας για τον επικεφαλής της Metlen. «Εμπνέει, δίνει μεγάλη προσοχή στην ανάπτυξη δεξιοτήτων για το προσωπικό του».
Ανησυχεί καθόλου ο διοικητής ότι η μεγαλύτερη εταιρεία της χώρας του ανοίγει πανιά για το Λονδίνο; «Πλέον είναι μια διεθνής εταιρεία, ούτως ή άλλως. Οπότε πιστεύω ότι πρέπει να απομακρυνθεί από τα ελληνικά σύνορα και να εισαχθεί σε μια πολύ μεγαλύτερη αγορά. Δεν νομίζω ότι θα εγκαταλείψει την Ελλάδα» είπε ο Στουρνάρας.
Το πολυτιμότερο περιουσιακό στοιχείο του Μυτιληναίου είναι το Αλουμίνιον Ελλάδος. Πρόκειται για το εργοστάσιο επεξεργασίας μετάλλων της Metlen, 110 μίλια από το αρχηγείο της Αθήνας, το οποίο εξάγει αλουμίνιο από βωξίτη, έναν κοκκινοκαφέ βράχο που ξεθάβεται από τα ορυχεία της εταιρείας, μετά από ένα ακόμη ταξίδι πολλών ωρών μακριά. Φωλιασμένο σε μια κοιλάδα και κοιτάζοντας προς τη Μεσόγειο, το εργοστάσιο έχει το μέγεθος μιας μικρής πόλης —σαν ένα μεταλλικό λούνα παρκ από σωλήνες, καπνοδόχους και πύργους ψύξης.
Ακριβώς από κάτω είναι ένα λιμάνι στο οποίο δένουν τεράστια πλοία για να φορτωθούν με τόνους αλουμινίου για εξαγωγή σε όλο τον κόσμο. Τα κτίρια, τα πρόσωπα των εργαζομένων και η γύρω βλάστηση της κοιλάδας είναι όλα καλυμμένα με ένα πυκνό κόκκινο στρώμα βωξίτη. Για να κάνουν το γύρο του τεράστιου συγκροτήματος με ασφάλεια και ταχύτητα, οι εργαζόμενοι κάνουν πετάλι με μεγάλα τρίκυκλα καλάθια στο πίσω μέρος, συχνά γεμάτα με μικρές δέσμες από χαρτιά.
Ο Μυτιληναίος έχει ένα πολύ όμορφο μοντέλο του εργοστασίου τοποθετημένο στη δεξιά πλευρά του γραφείου του στην Αθήνα. «Είμαι πολύ συναισθηματικά δεμένος με το μέρος. Υπάρχουν χιλιάδες άνθρωποι που εργάζονται εκεί και είμαι πολύ κοντά τους, σαν πρώτος μεταξύ ίσων», είπε ο δισεκατομμυριούχος, κοιτάζοντας το μοντέλο που μοιάζει με παιχνίδι. Το εργοστάσιο είναι ένα από τα αγαπημένα του μέρη στον κόσμο και έχει αγοράσει ένα σπίτι με μπουκαμβίλιες κοντά, το οποίο επισκέπτεται κάθε μήνα.
Η Metlen βρίσκεται στη διαδικασία χρήσης των εγκαταστάσεων της για την παραγωγή γαλλίου, ενός υποπροϊόντος του βωξίτη που μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την κατασκευή ημιαγωγών και ηλιακών κυψελών. Η ΕΕ επέτρεψε στην Metlen να ξεκινήσει την παραγωγή γαλλίου αφού η Κίνα, η οποία κυριαρχεί στο εμπόριο πολλών μετάλλων σπάνιων γαιών, έκλεισε τις εξαγωγές της πέρυσι.
Η συζήτηση για αυτό φέρνει τον wannabe πολιτικό στα δικά του: «Όταν οι Κινέζοι σταμάτησαν τις εξαγωγές, χρησιμοποιούσαν το γάλλιο και άλλα μέταλλα όπως το γερμάνιο… ως εργαλείο, ως εργαλείο εξωτερικής πολιτικής. Ως όπλο. Είναι σαν το πετρέλαιο ή το φυσικό αέριο, αλλά είναι πιο σημαντικό, εξίσου σημαντικό», υπογράμμισε.
Μια εισαγωγή στο Λονδίνο μπορεί να είναι μια μεγάλη πρόκληση, αλλά η Metlen και το αφεντικό της έχει περάσει από δοκιμασίες και στο παρελθόν. Η τιμή της μετοχής της εταιρείας μειώθηκε μετά από την κρίση δημόσιου χρέους στις αρχές της τελευταίας δεκαετίας, όταν διεθνείς επενδυτές έβγαλαν χρήματα από τις ελληνικές μετοχές. «Το είδα να έρχεται», είπε ο Μυτιληναίος. «Μέχρι εκείνη την εποχή, είχα ωριμάσει τις επιχειρήσεις και τα οικονομικά για να καταλάβω ότι (οι πολιτικοί) έλεγαν (και έκαναν) ανοησίες».
Η εταιρεία αποφάσισε να αλλάξει πορεία και να επεκταθεί διεθνώς. «Αρχίσαμε να εξάγουμε τα περισσότερα προϊόντα μας, γιατί στην Ελλάδα ο κόσμος δεν είχε χρήματα να πληρώσει. Ήταν εξαιρετικά δύσκολο. Και κάθε μέρα, δεν ήξερες τι θα σου φέρει η επόμενη μέρα. Αυτή ήταν ίσως μια από τις πιο δύσκολες επιχειρηματικές περιόδους της ζωής μου».
Η δοκιμασία κάνει την προοπτική μιας νέας εισαγωγής (στο χρηματιστήριο) να φαίνεται απλή συγκριτικά, και ο διευθύνων σύμβουλος της Metlen είναι χαλαρός για το όλο θέμα. «Είμαι στο Λονδίνο δέκα φορές το χρόνο. Τώρα θα είμαι 15 ή θα μένω περισσότερο. Εγώ πάντως είμαι στο σπίτι μου στο Λονδίνο», είπε.
Αλλά το πιο δύσκολο κομμάτι της όλης διαδικασίας ήταν όταν γκρέμισε το όνομα της οικογένειας από τον τίτλο της εταιρείας. Για πρώτη φορά ο Μυτιληναίος συγκινήθηκε και φάνηκε να δακρύζει. «Συναισθηματικά μιλώντας, το πιο σημαντικό ζήτημα στο relisting, σε μεγάλο βαθμό, ήταν η αλλαγή του ονόματος», είπε. «Αυτό είναι το πιο δύσκολο κομμάτι γιατί είναι ένα παλιό όνομα. Φρόντισα να διατηρήσω το όνομα ανέπαφο όπως και εγώ το βρήκα, για να το παραδώσω στα παιδιά μου».
