Οι Βρετανοί ξύπνησαν με ακόμη πιο ζοφερές ειδήσεις για τον πληθωρισμό, με τα νέα στοιχεία να δείχνουν ότι οι τιμές στα καταστήματα του Ηνωμένου Βασιλείου αυξάνονται με ρυθμό ρεκόρ. Πρόκειται για το πιο πρόσφατο σημάδι μιας φαινομενικά δυσεπίλυτης κρίσης κόστους ζωής που έχει αναγκάσει τον πρωθυπουργό Rishi Sunak να εξετάζει δραστικά μέτρα, συμπεριλαμβανομένων των ελέγχων των τιμών, για να διατηρήσει τον πληθωρισμό υπό έλεγχο.
Από την Hanna Ziady/CNN Business
Το κόστος των ειδών στα καταστήματα, γνωστό ως «πληθωρισμός τιμών καταστημάτων», αυξήθηκε κατά 9% κατά τη διάρκεια του έτους έως τον Μάιο, ένα νέο υψηλό για έναν δείκτη που χρονολογείται από το 2005, σύμφωνα με τη Βρετανική Κοινοπραξία Λιανικής (British Retail Consortium). Ο πληθωρισμός των τροφίμων μειώθηκε ελαφρά στο 15,4% τον Μάιο, αλλά εξακολουθεί να είναι το δεύτερο υψηλότερο ποσοστό στην ιστορία.
Το χαμηλότερο κόστος ενέργειας και εμπορευμάτων βοήθησε στη μείωση των τιμών ορισμένων βασικών προϊόντων, όπως το βούτυρο, το γάλα, τα φρούτα και τα ψάρια. Ωστόσο, οι τιμές της σοκολάτας και του καφέ αυξάνονται, καθώς οι παγκόσμιες τιμές των εμπορευμάτων εκτινάσσονται στα ύψη, δήλωσε η διευθύνουσα σύμβουλος της British Retail Consortium, Helen Dickinson.
Η ελαφρά πτώση των τιμών των τροφίμων δίνει μια ελαφριά ανακούφιση στους καταναλωτές αλλά συσσωρεύει την πίεση προς τον Sunak, ο οποίος έχει υποσχεθεί να μειώσει στο μισό τον πληθωρισμό φέτος ως μία από τις πέντε δεσμεύσεις του προς τους ψηφοφόρους.
Το βρετανικό κοινό «εξακολουθεί να είναι δυσαρεστημένο όταν απομακρύνεται από το ταμείο… Για παράδειγμα, μία εβομαδιαία επίσκεψη σε κατάστημα που πέρσι κόστιζε 100 £ φτάνει τώρα στις 115 £», έγραψε σε σημείωμα της η Laura Suter, επικεφαλής προσωπικών οικονομικών στην χρηματιστηριακή AJ Bell.
Τα φτωχά νοικοκυριά πλήττονται πιο πολύ επειδή ξοδεύουν περισσότερό από το διαθέσιμο εισόδημά τους σε τρόφιμα. Περισσότεροι άνθρωποι χρησιμοποιούν τράπεζες τροφίμων στο Ηνωμένο Βασίλειο από ποτέ, επισκιάζοντας ακόμη και την περίοδο της κορύφωσης της πανδημίας.
Το Trussell Trust, το μεγαλύτερο δίκτυο τραπεζών τροφίμων του Ηνωμένου Βασιλείου, μοίρασε σχεδόν 3 εκατομμύρια δέματα τροφίμων έκτακτης ανάγκης τους 12 μήνες έως τον Μάρτιο του 2023 —αύξηση 37% σε σχέση με το προηγούμενο έτος.
Ακόμη και η Τράπεζα της Αγγλίας, η οποία έχει επιφορτιστεί με τη διατήρηση του πληθωρισμού στο 2%, έχει παγιδευτεί από τις πεισματικά υψηλές τιμές των τροφίμων, οι οποίες φαίνεται να έχουν επηρεαστεί ελάχιστα παρά τις 12 διαδοχικές αυξήσεις επιτοκίων.
Οι τιμές των τροφίμων συνέβαλαν στη διατήρηση του πληθωρισμού σε «υψηλότερα επίπεδα από ό,τι περιμέναμε», δήλωσε ο διοικητής της Τράπεζας της Αγγλίας Andrew Bailey σε ακρόαση της επιτροπής Οικονομικών την περασμένη εβδομάδα. «Έχουμε πολλά να μάθουμε για τη λειτουργία της νομισματικής πολιτικής σε έναν κόσμο μεγάλων κραδασμών», παραδέχτηκε.
Τις τιμές τις ελέγχει κανείς;
Το πρόβλημα του πληθωρισμού στο Ηνωμένο Βασίλειο είναι πλέον τόσο επίπονο που ο Sunak εξετάζει το ενδεχόμενο να ζητήσει από τους λιανοπωλητές να περιορίσουν τις τιμές των βασικών ειδών διατροφής, θυμίζοντας ανάλογες καταστάσεις της δεκαετίας του 1970. Τότε, οι κυβερνήσεις των Ηνωμένων Πολιτειών και του Ηνωμένου Βασιλείου επέβαλαν ελέγχους μισθών και τιμών προκειμένου να δαμάσουν τον πληθωρισμό, αν και οι συγκεκριμένες πολιτικές δεν ήταν ιδιαίτερα αποτελεσματικές στη μείωση του και αργότερα αποσύρθηκαν.
Οι οικονομολόγοι λένε ότι ο περιορισμός των τιμών ενθαρρύνει τις εταιρείες να παράγουν λιγότερο προϊόν, αν και γίνεται περισσότερο ελκυστικό για τους καταναλωτές. Ωστόσο, η προσφορά μειώνεται και η ζήτηση αυξάνεται, με τις ελλείψεις να είναι το αναπόφευκτο αποτέλεσμα.
Οι έλεγχοι τιμών στρεβλώνουν τις αγορές και θα πρέπει να χρησιμοποιούνται μόνο «σε ακραίες συνθήκες», έγραψε σε σημείωμα του ο Neal Shearing, επικεφαλής οικονομολόγος του ομίλου Capital Economics. «Το τρέχον σοκ στις τιμές των τροφίμων δεν δικαιολογεί μια τέτοια παρέμβαση», πρόσθεσε.
Η Sunday Telegraph ήταν η πρώτη που ανέφερε την πρόταση της κυβέρνησης, η οποία απορρίφθηκε γρήγορα από τους λιανοπωλητές.
Ο Andrew Opie, διευθυντής τροφίμων και βιωσιμότητας στη Βρετανική Κοινοπραξία Λιανικής (British Retail Consortium) ανέφερε ότι ο έλεγχος των τιμών δεν θα κάνει «μεγάλη διαφορά» στις υψηλές τιμές των τροφίμων, οι οποίες είναι αποτέλεσμα της αύξησης του κόστους ενέργειας, μεταφοράς και εργασίας.
«Καθώς οι τιμές των εμπορευμάτων πέφτουν, πολλά από τα κόστη που διατηρούν τον πληθωρισμό σε υψηλά επίπεδα προκύπτουν τώρα από τη σύγχυση των νέων ρυθμίσεων που προέρχονται από την κυβέρνηση», πρόσθεσε ο Opie σε δήλωση του. Αυτά περιλαμβάνουν αυστηρότερους κανόνες για την ανακύκλωση και πλήρεις συνοριακούς ελέγχους στις εισαγωγές τροφίμων από την Ευρωπαϊκή Ένωση, που πρόκειται να εφαρμοστούν μέχρι το τέλος του τρέχοντος έτους.
Σύμφωνα με κυβερνητικό εκπρόσωπο, τυχόν ανώτατα όρια τιμών δεν θα είναι υποχρεωτικά. «Οποιοδήποτε σχέδιο που θα βοηθήσει στη μείωση των τιμών των τροφίμων για τους καταναλωτές θα ήταν εθελοντικό και στη διακριτική ευχέρεια των λιανοπωλητών», είπε ο εκπρόσωπος σε δήλωση του που κοινοποιήθηκε στο CNN.
Ο Sunak και ο υπουργός Οικονομικών Jeremy Hunt «συναντήθηκαν με τον τομέα των τροφίμων για να δουν τι περισσότερα μπορούν να γίνουν», πρόσθεσε ο εκπρόσωπος.
Για τον Sunak, η πίεση συνεχίζεται, ιδιαίτερα ενόψει των γενικών εκλογών που αναμένεται να διεξαχθούν το επόμενο έτος. Ο πληθωρισμός κυμαινόταν πάνω από το 10% όταν έδωσε την υπόσχεση να τον μειώσει στο μισό τον Ιανουάριο. Υποχώρησε ξανά στο 8,7% τον Απρίλιο, πολύ πάνω από τον στόχο του. Η Τράπεζα της Αγγλίας αναμένει ότι θα πέσει στο «γύρω στο 5%» μέχρι το τέλος του τρέχοντος έτους, αφήνοντας μικρό περιθώριο λάθους.
Η επίδραση του Brexit
Σύμφωνα με τον Opie της Βρετανικής Κοινοπραξίας Λιανικής, η κυβέρνηση θα πρέπει να επικεντρωθεί στη «περικοπή της γραφειοκρατίας» αντί στην «αναδημιουργία ελέγχων τιμών τύπου δεκαετίας του 1970».
Στην κορυφή της λίστας των επαχθών κανονισμών βρίσκονται αυτοί που θεσπίστηκαν ως αποτέλεσμα της εξόδου της χώρας από την Ευρωπαϊκή Ένωση, η οποία είναι η κύρια πηγή εισαγωγών τροφίμων.
Το Brexit ευθύνεται για περίπου το ένα τρίτο του πληθωρισμού των τιμών των τροφίμων στο Ηνωμένο Βασίλειο από το 2019, σύμφωνα με ερευνητές του London School of Economics.
Οι νέοι κανονιστικοί και συνοριακοί έλεγχοι πρόσθεσαν σχεδόν 7 δισεκατομμύρια λίρες (8,7 δισεκατομμύρια δολάρια) στον εγχώριο λογαριασμό προϊόντων παντοπωλείου της Βρετανίας μεταξύ Δεκεμβρίου 2019 και Μαρτίου 2023, ή 250 £ (310 δολάρια) ανά νοικοκυριό, έγραψαν οικονομολόγοι στο Κέντρο Οικονομικών Επιδόσεων του LSE σε πρόσφατη δημοσίευση τους.
Οι τιμές των τροφίμων αυξήθηκαν κατά σχεδόν 25 ποσοστιαίες μονάδες κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου. «Η ανάλυσή μας δείχνει ότι ελλείψει Brexit αυτό το ποσοστό θα ήταν 8 ποσοστιαίες μονάδες (30%) χαμηλότερο», έγραψαν οι ερευνητές. Οι εισαγωγές κρέατος και τυριού από την Ευρωπαϊκή Ένωση υπόκεινται πλέον σε υψηλούς «μη δασμολογικούς φραγμούς»…
—Ο Mark Thompson συνέβαλε στο ρεπορτάζ
