Καταβεβλημένος από το μεγάλο πυρετό, πιθανότατα σε παραλήρημα, ο Λόρδος Βύρων προσπαθούσε να καταναλώσει την τελευταία ικμάδα ζωής που είχε πάνω του για χάρη της Ελλάδας. Βρισκόταν στο κρεβάτι του. Ήταν 18 Απριλίου 1824. Ο ρομαντικός ποιητής μπορεί να μην ζούσε ως την επόμενη ημέρα.
«Της έδωσα [Ελλάδα] το χρόνο μου, τα μέσα μου, την ευημερία μου», καταγράφεται από την Ιστορία να λέει. «Και τώρα της δίνω τη ζωή μου! Τι θα μπορούσα να κάνω επιπλέον;».
Ο Μπάιρον πεθαίνει την επόμενη ημέρα στο Μεσολόγγι, την πολιορκημένη πόλη που εκτός των άλλων «πνίγονταν» από ελονοσία, τον τόπο που ηγήθηκε της εξέγερσης των Ελλήνων απέναντι στην οθωμανική κυριαρχία και που το φευγιό του δημιούργησε μεγάλο σοκ, προκαλώντας τον αγγλόφωνο κόσμο.
Το άτομο που ήταν «τρελό, επικίνδυνο και βλαβερό να ξέρει», όπως έγραφαν πολλοί πίσω στην πατρίδα του, την Αγγλία, ένα πραγματικό αστέρι της εποχής του, το οποίο ήταν αγαπημένο και μισητό στο ίδιο μέτρο, είχε συμπληρώσει μόλις 100 ημέρες στη γη της οποίας την ελευθερία είχε υποστηρίξει τόσο έντονα και όσο κανένας στο Δυτικό κόσμο.
Καθώς η Ελλάδα γιορτάζει τα δισεκατοντήριδα της μάχης της ανεξαρτησίας της, ένα τραπεζογραμμάτιο που αποκαλύφθηκε από τον Observer στα κρατικά αρχεία της Αγγλίας παρέχει μία ακόμη ανεξίτηλη απόδειξη της αφοσίωσής του στην ελληνική επανάσταση.
Μέσω της επιταγής που ήρθε στη δημοσιότητα ο Βύρωνας όριζε ότι θα έπρεπε να καταβληθούν 4.000 £ -περίπου 332.000 λίρες (383.000 ευρώ) σημερινά χρήματα- στον Giovanni Orlando, σύμβουλο των προσωρινών αρχών που ανήσυχος για την αρνητική έκβαση που έπαιρνε η μάχη είχε πλησιάσει τον Βρετανό ομότιμο του για τα χρήματα.
Observer
Τα μετρητά επρόκειτο να πάνε κυρίως προς τη χρηματοδότηση του στόλου προκειμένου να υπερασπιστεί το Μεσολόγγι από την πολιορκία των Αλβανών. Και οι δύο πλευρές είχαν συμφωνήσει ότι θα μπορούσε να εξοφληθεί σε αντίθεση με μια πολύ μεγαλύτερη υποθήκη που είχε συγκεντρωθεί στο Λονδίνο, όπου ήταν επικεφαλής ο Orlando.
«Λόγω της φήμης του, το όνομα του Μπάιρον δεν έδινε όλα τα απαραίτητα εχέγγυα», δήλωσε η δρ. Κριστίν Κένυον Τζόουνς, η οποία μελέτησε πολλά από τα χειρόγραφα του ποιητή κατά τη διάρκεια μίας γενικότερης εξέτασης και μελέτης του έργου του Βρετανού ποιητή, το Dangerous to Show.
«Αλλά σίγουρα φαίνεται ότι είναι μια αυθεντική υπογραφή που συνδέεται με το υπόλοιπο χειρόγραφο ενός γραμματέα, το οποίο φαίνεται ο ποιητής να έχει διορθώσει με γρήγορο τρόπο. Η γραφή του Μπάιρον, όπως και ο χαρακτήρας του, ήταν “στο πόδι” και χωρίς να το πολυσκεφτεί, οπότε φαίνεται ξεκάθαρα η διαφορά μεταξύ της γραφής με το προσεκτικό χέρι του γραμματέα και της προσωπικής -βεβαιωμένης- υπογραφής του Μπάιρον με το τολμηρό, ανοιχτό “Β” και το χαρακτηριστικό “ν”» σημειώνει η Τζόουνς.
Το ότι το συγκεκριμένο έγγραφο πέρασε απαρατήρητο μετά από τόσα χρόνια είναι εκπληκτικό, δήλωσε.
Ο Μπάιρον είχε συμφωνήσει με την υποθήκη στην Κεφαλονιά, τον τόπο πουο ποιητής και η συνοδεία του είχαν επισκεφτεί νωρίτερα. Πράγματι, τον Αύγουστο του 1823 ο λόρδος Βύρων έφτασε για πρώτη φορά στο νησί του Ιονίου για να στηρίξει τον απελευθερωτικό αγώνα και εγκαταστάθηκε στα Μεταξάτα
Τέσσερις μήνες άρκεσαν για να κερδίσει σε βάθος την εκρηκτική, την περίπλοκη και αντιφατική εικόνα της επαναστατημένης Ελλάδας, αυτό ήταν το δεύτερο ταξίδι του. «Για τους Έλληνες δεν θα ειπώ τίποτε — έως ότου μπορέσω να πω κάτι καλύτερο», θα γράψει και όμως δεν έπαψε ποτέ μέχρι το τέλος να τους στηρίζει με όλη του την ψυχή, να επικοινωνεί με τους ξένους φίλους του και να τους παροτρύνει να μην εγκαταλείψουν την Ελλάδα στις κρίσιμες εκείνες ώρες.
Γράφει: «Η Ελλάδα είναι τώρα αντιμέτωπη με τρεις λύσεις: να κατακτήσει την ελευθερία της ή να γίνει κτήση των ηγεμόνων της Ευρώπης ή τούρκικη επαρχία. Τώρα μπορεί να διαλέξει ανάμεσα στις τρεις. Αλλά ο εμφύλιος πόλεμος δεν μπορεί να οδηγήσει παρά στις δύο τελευταίες. […] Αν όμως θέλει να γίνει για πάντα ελεύθερη, αληθινή και ανεξάρτητη καλά θα κάνει να αποφασίσει τώρα, αλλιώς δεν θάχει ποτέ πια αυτή την ευκαιρία».
Ο τόπος τον γαληνεύει, αλλά τον κρατά και σε διαρκή υπερδιέγερση και εγρήγορση. Η έντονη κοινωνική εμπειρία του, οι επαφές του και η οργανωτική του δουλειά στο νησί συνδυάστηκε με μια ταραγμένη, ανήσυχη ποιητική έκφραση, μια εσωτερική ψυχική προετοιμασία για την μεγάλη κάθοδο και την θυσία του στο Μεσολόγγι. Η Κεφαλονιά τον προετοιμάζει για την μεγάλη πορεία.
Μια πορεία εσωτερικής ωρίμανσης ενός ρομαντικού, ενός μαχόμενου στοχαστή που αναζητά υπαρξιακά τον ηρωισμό, την υπέρβαση και την θυσία. Στο όνομα των μεγάλων ιδεών του ανθρωπισμού, της δικαιοσύνης και της κοινωνικής απελευθέρωσης, των ιδεών του Ευρωπαϊκού διαφωτισμού.
Η Κεφαλονιά γίνεται το πιο φυσικό, αυτονόητο σημείο εκκίνησης γι’ αυτή την διονυσιακή ύπαρξη, τον ξεσηκωμένο ενάντια στην συμβατική λογική, τον πραγματιστή αλλά και μαζί οραματιστή Βύρωνα, αυτήν την προσωποποίηση ενός τολμηρού υπαρκτού ρομαντισμού. Σημειώνει στο ημερολόγιό του:
«Στάθηκα πλάι στο παράθυρο του δωματίου μου σ’ αυτό το όμορφο χωριό στην ήρεμη αν και ψυχρή αίγλη ενός ωραίου διάφανου σεληνόφωτος που δείχνει τα νησιά, τα βουνά, τη θάλασσα με το μακρινό περίγραμμα του Μοριά να διακρίνεται ανάμεσα στο διπλό γαλάζιο των κυμάτων και του ουρανού, γαλήνεψα αρκετά ώστε να μπορώ να γράψω».
Η επιταγή, που αργότερα εξαργυρώθηκε στη Μάλτα, ελήφθη σε ασημένια ισπανικά νομίσματα, και μεταφέρθηκαν αργότερα από τον ίδιο τον ποιητή στο Μεσολόγγι.
Τα μετρητά χρησιμοποιήθηκαν για τη χρηματοδότηση κατασκευής πλοίων και δόθηκαν σε Έλληνες νησιώτες που ασχολιόντουσαν με τη ναυπήγηση. Σύμφωνα με τον Ιταλό Pietro Gamba, ο οποίος ήταν με τον Byron καθ ‘όλη τη διάρκεια της αποστολής και είχε παρακολουθήσει τη συναλλαγή στην Κεφαλονιά τον Νοέμβριο του 1823, «επρόκειτο για 14 πλοία, 9 από τη Ύδρα και 5 από τις Σπέτσες που θα ρίχνονταν αμέσως στη θάλασσα».
Από το ξεκίνημα, ο Μπάιρον χρησιμοποίησε τη φήμη του για να διεθνοποιήσει τη μάχη για την ελευθερία των Ελλήνων, εμπνέοντας ένα ετερόκλητο πλήθος φιλελλήνων που λάτρευαν την ελληνική κλασική αρχαιότητα. Η στάση του ως εκσυγχρονιστής, που αγκαλιάζει τις αξίες του Διαφωτισμού, ήταν αποφασιστικής σημασίας για τον προσδιορισμό της πορείας της εξέγερσης.
ΜΕ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΑΠΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΤΟΥ ΓΙΑΝΝΗ ΨΥΧΟΠΑΙΔΗ
